Geniet je van planten kweken en wil je je collectie uitbreiden zonder een fortuin uit te geven? De beste manier om dat te doen is door je bestaande planten te vermeerderen met stekken. Dit is een eenvoudige en voordelige methode, en het mooiste is dat je ook stekken kunt delen met vrienden en familie. Ik laat je 26 planten en kruiden zien die je met stekken kunt vermeerderen, vertel meer over verschillende soorten stekken, en geef tips om de wortelvorming te stimuleren. Of je nu een ervaren kweker bent of net je eerste stappen in de tuin zet, laten we de wereld van plantenvermeerdering induiken!
De verschillende soorten stekken verkennen
Het mooie aan stekken is dat ze vaak sterker zijn dan zaailingen. Planten uit stek ontwikkelen zich doorgaans sneller dan planten uit zaad.
Zo hebben rozen, succulenten en bepaalde heesters veel tijd nodig om zich te vestigen wanneer ze uit zaad worden gekweekt. Bij vermeerdering via stekken hebben ze minder tijd nodig om wortels te vormen.
Daarnaast levert stekken je een exacte kopie van de moederplant op. Dat is bij zaaien niet altijd zo, want je weet nooit helemaal zeker of het echt de zaden zijn van de plant die je wilt kweken.
Er zijn verschillende soorten stekken en hun kenmerken hangen vooral af van de leeftijd van de stengel waarvan ze zijn genomen.
Houtige stekken
Zodra het groeiseizoen eindigt, gaan heesters in rust. Hun verhoute stengels rijpen af en dat is het perfecte moment om stekken te nemen.
Hoewel je ze in de winter kunt nemen, raad ik aan het in de herfst te doen of zodra je plant zijn bladeren heeft laten vallen. Zo krijgen de wortels genoeg tijd om zich te ontwikkelen en in het voorjaar nieuwe groei te maken.
Vergeleken met kruidachtige stekken doen houtige stekken er vaak wat langer over om te wortelen, maar ze zijn sterker en duurzamer.
Kruidachtige (softwood) stekken
Planten starten het groeiseizoen en maken nieuwe scheuten in het vroege voorjaar. Je kunt stekken nemen van de jonge, actief groeiende stengels.
Deze stekken maken later in het seizoen wortels en zijn dan klaar om te worden uitgeplant. Deze methode wordt veel gebruikt bij sierplanten.
Halfverhoute stekken
Deze stekken neem je in de zomer, wanneer de top van de stengel nog zacht en buigzaam is, maar de basis al begint af te harden.
Ze hebben wat meer tijd nodig om zich te vestigen dan kruidachtige stekken, maar zijn wel iets sterker.
Basale stekken
Voor basale stekken snijd je de scheut af aan de voet van de plant, dus waar de stengel de wortels ontmoet.
Kwekers gebruiken deze methode vaak bij het vermeerderen van sierheesters.
Topstekken
Bij topstekken verwijder je het uiteinde van een stengel of scheut.
Je kunt deze methode gebruiken bij veel soorten, zoals kruiden of bepaalde half-zachte heesters. Deze stekken wortelen het beste als je ze in de late lente of vroege zomer neemt, wanneer stengels en scheuten nog mals zijn.
Stengelstekken
Je kunt ook een middenstuk van de stengel nemen en dat gebruiken als stek. Belangrijk hierbij is dat het stengeldeel alleen nieuwe groei vormt als er minimaal 2 knopen op zitten.
Deze techniek werkt goed voor sommige vaste planten, heesters of bomen.
Bladstekken
Bij bladstekken gebruik je een volledig blad of een deel ervan. Deze methode is geschikt voor planten zoals succulenten, begonia’s of Afrikaanse viooltjes.
Kweek je succulenten uit bladstekken, gebruik dan bij voorkeur het hele blad.
Hielstekken
De “hiel” is in dit geval een klein stukje van de moederstengel met een klein deel schors en weefsel eraan vast.
Deze vermeerderingsmethode wordt vooral gebruikt voor bomen en heesters.
Wortelstekken
Wil je een boom of heester vermeerderen, dan kun je ook wortelstekken nemen. Daarbij verwijder je een deel van de wortel terwijl de moederplant nog in rust is.
Sommige planten maken boven de grond weinig scheuten; dan is de wortelstekmethode de beste keuze.
Hoe je de wortelvorming verbetert
Zodra je de beste stekmethode voor je plant hebt bepaald, is het tijd om de stekken te laten wortelen. Hier zijn een paar uitstekende manieren om de wortelontwikkeling te stimuleren.
Bereid de stekken voor
Was het maar zo eenvoudig als stekken in de grond steken en snel een bos wortels krijgen. Soms gebeurt dat, maar speel liever op safe en voorkom rot en andere problemen.
Verwijder na het nemen van een gezonde stek altijd de onderste bladeren vóór het planten. Laat je bladeren onder de grond zitten, dan rotten ze snel weg.
Gebruik je houtige stekken, kras dan een smal strookje van de onderzijde weg om meer “rauw” weefsel bloot te leggen. Dat is het cambium, waar de nieuwe wortels zich vormen.
Neem je een stuk van een vlezige stengel, laat de snijwond dan eerst eelt vormen, dus een droog vliesje aan de snijkant.
Kies het beste wortelmedium
Het wortelmedium moet vocht vasthouden.
Zware grond houdt echter té veel water vast, dus heb je ook luchtige, goed drainerende materialen nodig.
Een combinatie van waterhoudende materialen zoals veenmos, en poreuze materialen zoals perliet of scherp zand, werkt het best als wortelmedium voor alle soorten stekken. Extra voeding (mest) toevoegen is niet nodig tijdens het wortelen in substraat.
Gebruik nooit tuingrond als wortelmedium. Die is te zwaar en bevat vaak bacteriën of andere ongewenste organismen die stekken kunnen aantasten.
Regelmatig benevelen en water geven
Verwelken en slap hangen komt bij stekken in substraat vaak door te weinig vocht in de grond.
Controleer na het planten regelmatig en houd het substraat gelijkmatig vochtig.
Voeg je te veel water toe en wordt het mengsel kletsnat, dan gaan de stekken waarschijnlijk rotten.
Ik vul zelf een plantenspuit met water en benevel het substraat regelmatig. Zo voorkom ik overbewatering en hebben mijn stekken toch constant voldoende vocht.
Je kunt ook een gieter gebruiken en water geven zodra de bovenlaag opdroogt. In een luchtig, poreus mengsel is de kans op overbewatering klein.
Je kunt je stekken ook afdekken met een plastic zak om de luchtvochtigheid te verhogen en extra vocht vast te houden.
Veel kwekers gebruiken water als wortelmedium; wortels verschijnen dan sneller, maar zijn gevoeliger en rotgevoelig.
Gebruik warmtematten
Stekken wortelen niet als het te koud is. De beste manier om genoeg warmte voor wortelvorming te bieden, is met een warmtemat.
Er zijn verschillende betaalbare, kwalitatieve warmtematten te koop die je op meerdere manieren in de tuin kunt inzetten.
Probeer wortelhormonen
Wortelhormonen staan in veel stekgidsen. Belangrijk om te weten: ze zijn niet verplicht en vooral nuttig voor soorten die van nature lastig wortelen.
Je kunt ook natuurlijke wortelstimulatoren gebruiken, zoals kaneel of appelciderazijn. Ik meng 1 theelepel azijn met 5 koppen water en doop mijn stekken daarin.
Planten die succesvol te stekken zijn
Nu je alles weet over stekken, is het tijd om te zien welke planten zich hier het best voor lenen.
Ik moet wel vermelden dat sommige kruiden, vooral eenjarigen, prima uit zaad groeien, dus stekken is dan niet nodig.
Ook raad ik af om fruitbomen te stekken die op onderstam zijn geënt. Zelfs met wortelhormoon kreeg ik slechts een paar wortels en ontwikkelden de stekken zich slecht.
Hier zijn planten die je eenvoudig met stekken kunt vermeerderen.
1. Basilicum
Hoewel basilicum goed uit zaad groeit, kun je het hele seizoen door topstekken nemen voor extra planten.
Knip de top van de stengel, zet in een substraat, geef helder, indirect licht en benevel het substraat regelmatig. Zodra de stek een paar gezonde wortels heeft, kun je hem in de tuin uitplanten.
2. Oregano
Dit is mijn favoriete kruid om te stekken. Waarschijnlijk omdat ik de geur en smaak geweldig vind!
Is je oregano gezond, neem dan een stengelstek van 10–15 cm. Verwijder de onderste bladeren en zet in een luchtig substraat. Oregano stekken wortelen meestal in ongeveer 2 weken.
3. Tijm
De meeste tijmsoorten kun je met topstekken vermeerderen. Knip de top met een scherp schaartje en zet in een goed drainerend mengsel.
4. Lavendel
Om lavendel uit stek te kweken heb je een koude bak, een schaar en een kweekpot met substraat nodig.
Neem de bovenste 7–8 cm van een stengel, steek in het mengsel en plaats de pot in de koude bak. Lavendelstekken doen er ongeveer een maand over om wortels te maken.
5. Salie
Neem in de herfst 7–10 cm van de plantbasis. Zet in een luchtig substraat en zorg voor voldoende indirect licht.
Omdat de stek in de winter groeit, moet het warm genoeg zijn.
6. Kattenkruid
Neem een stengelstek van 10–15 cm, snijd net onder een knoop en zorg dat er enkele blaadjes aan zitten. Verwijder de onderste bladeren voordat je stekt en plant.
7. Smeerwortel
Smeerwortel vermeerder je prima met wortelstekken. Is de plant gezond en goed geworteld, steek dan delen uit.
Potten is niet nodig; plant de stukken direct in de tuin en dek af met mulch. Zo nemen ze voeding en water rechtstreeks uit de grond op.
8. Mierikswortel
Net als smeerwortel kun je mierikswortel goed met wortelstekken vermeerderen. Dit werkt met gezonde wortelstukken die je in het voorjaar neemt.
Ook hier is potten niet nodig. Houd bij het planten ongeveer 30 cm afstand tussen de stekken.
9. Begonia
Begonia maculata en andere begonia’s zijn leuk en makkelijk te stekken.
De meest gebruikte methode is bladstek. Neem een gezond blad en maak enkele sneetjes in de nerven aan de onderkant. Leg het blad op een mengsel van veenmos en zand en verzwaar de snijkanten met een kiezel zodat ze het substraat raken.
Zet warm en licht, uit direct zonlicht; aan de snijranden verschijnt spoedig nieuwe groei.
10. Aglaonema
Kweek je Chinese evergreen (Aglaonema), dan kun je die eenvoudig met topstekken vermeerderen.
Meng zand, potgrond en wat compost en steek de topstekken daarin. Houd gelijkmatig vochtig maar niet drassig. Benevel de bladeren regelmatig tegen slap hangen; na wortelvorming is dat niet meer nodig.
11. Rubberplant
Hoewel je van losse bladeren soms nieuwe planten krijgt, werkt een stengelstek het best.
Knip een 10–15 cm lang stuk met knopen en bladeren, verwijder de onderste bladeren en zet in een luchtig substraat. Deze soort laat op zich wachten met wortels, dus geduld. Zet warm met helder, indirect licht.
12. Philodendron
De moeilijkste stap is een favoriet kiezen, want ze zijn allemaal prachtig. Philodendrons kun je zeer gemakkelijk met topstekken vermeerderen.
Zoek een gezonde top met meerdere knopen. Vind je een middenstuk met 2–3 knopen, dan kun je die ook gebruiken voor extra planten.
13. Sansevieria
Bij succulenten zoals sansevieria werkt bladstek ideaal. Je kunt meerdere stukken uit één blad snijden.
Als elk deel 5–7 cm is en gezond, zullen ze vrijwel zeker wortelen. Let op: bij bontbladige variëteiten verliest de nieuwe plant vaak de bonte tekening. Deel in dat geval beter de wortelstok (rhizoom).
14. Jadeplant
Je kunt jadeplanten op drie manieren vermeerderen, maar stengelstek is mijn favoriet.
Neem een stek van 8–10 cm en laat die een paar dagen aan de lucht eelt vormen op een warme, lichte plek. Zo voorkom je rot. Zet daarna in een mix van veenmos en perliet en geef water als het substraat droog aanvoelt.
15. Sering
Seringen zijn makkelijk met stengelstek te vermeerderen. Neem de stekken bij voorkeur begin zomer, als de plant actief groeit.
Een stek van ca. 10 cm met enkele knopen en blaadjes is ideaal. Zet in een luchtig substraat en houd constant licht vochtig.
16. Buxus
Neem meerdere stengelstekken voor extra buxussen. Pot ze afzonderlijk op en zet er een plastic zak over voor extra luchtvochtigheid. Vermijd direct zonlicht om verbranding te voorkomen.
17. Vlijtig Liesje
Dol op de felle kleuren? Neem enkele stengelstekken en vermeerder je impatiens. Gebruik een scherp mes of schaar om schade aan de moederplant te voorkomen.
18. Geranium
Er is een handige truc: stel water geven uit tot de plant nét slap hangt, geef dan royaal water en neem ongeveer 12 uur later de stek.
Je schaadt de plant niet; je stimuleert juist de wortelvorming.
19. Fuchsia
Wie houdt niet van die traanvormige fuchsiabloemen? Neem in het voorjaar stengelstekken.
Knip een top met enkele bladeren, zet in een luchtig substraat en dek af met plastic voor hoge luchtvochtigheid. Na wortelvorming kun je je nieuwe fuchsia uitplanten voor een lange bloei.
20. Coleus
Geef je coleus goed water en knip dan enkele groeipunten met ongeveer 3 knopen. Zet in een goed drainerend mengsel en geef helder, indirect licht.
21. Roos
Neem in de herfst gezonde houtige stekken van ca. 30 cm.
Steek ze direct buiten in de grond en houd de bodem tot de winter gelijkmatig vochtig.
22. Weigela
Je kunt vroeg in de zomer kruidachtige stekken nemen, of in de herfst houtige stekken.
Bij zomerstekken: zet in vochtig substraat en dek af met plastic. Plant de gewortelde stekken in de herfst uit.
Bij houtige herfststekken: overwinter in een koude bak en plant in het voorjaar uit.
23. Afrikaans Viooltje
Weet je niet wat je in je border wilt? Afrikaanse viooltjes zijn altijd goed: makkelijk, prachtig en eenvoudig te stekken uit blad.
Knip met een scherp schaartje enkele nieuwe bladeren, maak een klein gaatje in het substraat en steek de bladstelen erin. Zet warm, licht en vochtig.
24. Hortensia
Tipstekken werken het best. Neem 10–15 cm lange stekken met ongeveer 3 bladparen.
Zet in een luchtig, goed drainerend mengsel en plaats in een lichte, vochtige ruimte.
25. Dracaena
Bij dracaena kun je topstekken én middenstukken gebruiken. Omdat de plant met de tijd langbenig kan worden, snoei je toch geregeld. Iedere snoeibeurt levert stekmateriaal op.
Stukken van ca. 30 cm werken goed; zorg voor hoge luchtvochtigheid en helder, indirect licht.
26. Dieffenbachia
Oudere planten verliezen vaak hun onderste bladeren. Snijd de bladrijke koppen af en laat de snijvlakken eelt vormen.
Zet elke stek in een pot met substraat en plaats warm en licht.
27. Pothos
Bekend om hun luchtzuiverende kwaliteiten en zeer eenvoudig te stekken. Neem een stek met een paar bladeren en zet die in water. Er vormen zich wortels, waarna je kunt oppotten in aarde.
Pothos doen het goed bij weinig licht en vragen weinig zorg. De hangende ranken geven elke ruimte een weelderige uitstraling. Regelmatig toppen houdt ze vol en fris. In een hangmand of klimmend geleid: perfect voor beginners door hun aanpassingsvermogen.
28. Graslelie
Graslelies staan bekend om hun unieke look en makkelijke verzorging. Neem de plantjes (“baby’s”) aan de uitlopers van de moederplant en zet ze in water. Er verschijnen wortels en dan kun je ze oppotten.
Ze doen het goed bij fel, indirect licht en regelmatige watergift. De sierlijk overhangende bladeren maken overal indruk. Bovendien zuiveren ze de lucht, waardoor ze populair zijn in huis en op kantoor.