Hoeveel van ons gebruiken hout als belangrijkste verwarmingsbron? Ik weet zeker dat we allemaal iets gemeen hebben: we weten vaak niet wat we met de as moeten doen en gooien die meestal gewoon weg.
Maar wat kun je er nog meer mee doen? Geloof het of niet: er bestaan talloze manieren om houtas te gebruiken, niet alleen in huis maar ook in de tuin en op het erf.
Dit eenvoudige bijproduct zit vol mineralen en heeft veel meer te bieden dan alleen een warme gloed en knisperend geluid.
Laten we de kracht van houtas ontdekken.
Veiligheidsmaatregelen
Zoals men zegt: speel niet met vuur. Er zijn enkele dingen die je moet weten voordat je houtas gebruikt voor een van de onderstaande toepassingen.
Allereerst moet houtas afkomstig zijn van schoon hout. Dat betekent dat het hout niet behandeld mag zijn met chemicaliën, zoals geïmpregneerd, gebeitst of geverfd hout.
Daarnaast bevat hardhout, zoals esdoorn of walnoot, doorgaans meer voedingsstoffen dan zachthout. Zachthout, zoals den of sequoia, levert zachtere as.
Houd er ook rekening mee dat gloeiende resten meerdere dagen nodig hebben om volledig af te koelen. Gebruik de as dus pas wanneer deze volledig koud is. Draag bovendien altijd handschoenen bij het hanteren, omdat houtas bijtend kan zijn.
Toepassingen van houtas in de tuin
De eerste stop in onze ontdekkingsreis is de tuin. Belangrijk om te weten: bewaar de as altijd op een droge plek, want regen spoelt de wateroplosbare mineralen zoals magnesium, kalium en calcium weg.
Gebruik de as ook niet bij zuurminnende planten zoals azalea’s, hortensia’s, aardappelen of veenbessen.
1. Verminder zuurtegraad van de bodem
Wanneer de grond te zuur is, kan houtas helpen dit te corrigeren. Doe altijd eerst een bodemtest. Blijkt de zuurtegraad te hoog, voeg dan as toe.
De hoeveelheid hangt af van de oppervlakte: bij een perceel van ongeveer 20 m² heb je circa 7 tot 9 kilo as nodig. Strooi dit vóór het planten, want jonge bladeren kunnen verbranden.
Heb je al planten staan, spoel die na het aanbrengen van as af met water.
2. Versterk je compost
Compost is al waardevol, maar houtas kan het nog krachtiger maken. Het bevordert de luchtcirculatie dankzij de poreuze structuur en voegt ook voedingsstoffen toe. Bovendien houdt compost deze voedingsstoffen vast, zodat ze niet wegspoelen met de regen.
3. Bescherm compost tegen beren
In streken waar beren voorkomen, kan houtas helpen om composthopen minder aantrekkelijk te maken. Bestuif de hoop licht met as: dit is een milieuvriendelijke afweermethode.
4. Houd slakken en slakken weg
Hoewel ze er schattig uitzien, vreten slakken en naaktslakken met gemak je koolplanten kaal. Strooi een ring van houtas rond je planten om ze op afstand te houden. Het lijkt misschien op een ritueel, maar het werkt uitstekend.
5. Bescherm waterplanten tegen algen
Algen zijn vaak de reden dat vijverplanten slecht groeien. Voeg houtas toe aan het vijverwater: het kalium voedt de planten en remt algengroei. Gebruik de verhouding: één eetlepel as per 4.000 liter water.
6. Voorkom neusrot bij tomaten
Neusrot bij tomaten en courgettes is een grote nachtmerrie. Door vóór het planten wat houtas in de grond te mengen, verhoog je het calciumgehalte en verklein je de kans op deze ziekte.
7. Bescherm tegen vorst
Veel planten overleven geen koude nachten. Strooi wat as rond de voet van vorstgevoelige planten om ze beter te beschermen en warm te houden.
Voor vee, pluimvee en huisdieren
Ook bij dieren blijkt houtas nuttig te zijn.
1. Bestrijd parasieten bij kippen
Kippen zijn gevoelig voor luizen en mijten. Door houtas toe te voegen aan hun stofbad raken ze verlost van deze vervelende beestjes.
2. Bestrijd vlooien bij huisdieren
Vlooien zijn vervelend voor honden en katten. Wrijf voorzichtig wat houtas in de vacht van je hond (niet rond de ogen en mond). Het helpt vlooien te verdrijven en werkt bovendien als een natuurlijke deodorant.
3. Bestrijd parasieten bij ander vee
Bij koeien, paarden of ander vee kan houtas eveneens helpen. Wrijf het in de vacht om parasieten te verminderen.
4. Houd het kippenhok fris
Een laag as op de bodem van het hok, gevolgd door wat houtskool en strooisel, helpt om nare geurtjes te verminderen.
5. Houd drinkwater schoon
Ververs af en toe het houtskool uit waterbakken van konijnen of kippen om algengroei tegen te gaan.
6. Voeg toe aan kippenvoer
Een klein beetje houtas door het voer kan de legperiode van hennen verlengen en de geur van hun mest verminderen.
7. Neutraliseer kattenbakgeur
Vroeger werd as gebruikt in plaats van kattengrit. Strooi een beetje houtas in de bak om geurtjes te verminderen.
Toepassingen van houtas in huis
Niet alleen buiten, maar ook binnen kan houtas nuttig zijn.
1. Reinig het glas van de haard
Een natte spons met wat as werkt perfect om aangekoekte roet te verwijderen van haardglas.
2. Maak zeep
Traditioneel werd as gebruikt voor loog, een basisingrediënt van zeep. Voorzichtigheid is hierbij wel cruciaal, want loog is bijtend.
3. Maak kookplaat schoon
Vuil op een glazen kookplaat kan je verwijderen met een pasta van houtas en water. Zorg wel dat er geen houtskoolstukjes in zitten om krassen te voorkomen.
4. Reinig zilveren sieraden
Een zachte doek met wat as maakt zilver weer glanzend. Voor grotere sieraden kun je een pasta van as en water gebruiken.
5. Poets zilverwerk
Niet alleen sieraden, maar ook zilveren bestek of bekers kunnen met as weer schitteren.
6. Verdrijf ongedierte
As is een natuurlijke manier om muizen en kakkerlakken weg te houden. Strooi het op plekken waar ze zich ophouden.
7. Verminder koelkastgeur
Een papieren zakje met wat houtskool in de koelkast helpt geurtjes te neutraliseren.
8. Gebruik als ontvochtiger
Plaats blikjes met as in vochtige ruimtes: het absorbeert overtollig vocht en voorkomt muffe lucht.
9. Bescherm kleding tegen motten
Bestuif kleding of wol met wat fijne houtas voordat je het opbergt om motten te weren.
10. Filter wijn
Troebele wijn kan worden gefilterd door houtskool gemaakt van as te gebruiken.
11. Bescherm garen tegen motten
Breiers kunnen hun garens met wat as behandelen om ze motvrij te bewaren.
Gezondheid en cosmetica
1. Gebruik als droogshampoo
Net als talkpoeder kan as overtollig vet in het haar opnemen. Wrijf een beetje in de hoofdhuid, laat het even intrekken en borstel het uit.
2. Behandel wonden bij vee
In de volksgeneeskunde werd houtas gebruikt voor wondbehandeling. Er zijn onderzoeken bij dieren die positieve resultaten tonen.
3. Maak tandpasta
Sommigen gebruiken houtas om tanden te poetsen of te bleken. Overleg dit wel met een tandarts.
4. Maskeer lichaamsgeur
Jagers gebruiken houtas soms om hun eigen geur te verbergen voor dieren.
5. Bescherm tegen teken
Door wat as op de huid of kleding te wrijven, kun je teken op afstand houden.
6. Verwijder haarverf
Vlekken van haarverf op de huid verdwijnen snel met een natte doek en wat as.
Toepassingen van houtas op het erf
1. Gebruik als goedkoop blusmiddel
As kan vuur verstikken door zuurstof weg te nemen. Handig in werkplaatsen of bij hooibergen.
2. Voor het afkoelen van staal
In smederijen wordt as gebruikt om metaal langzaam te laten afkoelen.
3. Voor barbecue of smidsvuur
Houtskoolresten uit de as kunnen opnieuw gebruikt worden als brandstof.
4. Maak de barbecue schoon
Een pasta van as en water werkt als zeep en verwijdert vet en vuil van het rooster.
5. Bewaar wortelgroenten
Graaf een kuil, wissel lagen groenten en as af, en sluit af met een dikke laag as.
6. Bescherm zaden
Meng zaden met as bij opslag om vocht te absorberen en kiemkracht te behouden.
7. Neem olie op
Olievlekken op beton of in de garage kunnen eenvoudig worden opgenomen met houtas.
8. Verberg vlekken
Hoewel olievlekken moeilijk volledig verdwijnen, kan een laag as de plek maskeren.
9. Verjaag mieren
Bestrooi een mierennest met as en de kolonie verhuist vanzelf.
10. Smelt ijs
Strooi as over bevroren paden of stoepen: een milieuvriendelijk alternatief voor strooizout.
11. Gebruik als glazuur voor keramiek
In Oost-Azië wordt houtas gebruikt om keramiek een unieke glazuurlaag te geven.
Toepassingen van houtas in de keuken
1. Als garnering
In sommige keukens wordt houtas gebruikt om gerechten een rokerige smaak te geven. Alleen toepassen bij onbehandeld, schoon hout.
2. Voor kaaskorst
Italiaanse kazen zoals Sottocenere worden gerijpt met een korst van houtas.
3. Voor nixtamalisatie
Bij de bereiding van tortilla’s wordt maïs geweekt in een mengsel van water en as, zodat de schil beter loskomt.
Gooi je as nooit weg
Wie had gedacht dat dit eenvoudige bijproduct zoveel toepassingen heeft? En het mooiste: de meeste toepassingen zijn praktisch en eenvoudig toe te passen in het dagelijks leven.
De vraag is nu alleen nog: heb je wel genoeg as?
Bronnen
1. Ohno, T., & Susan Erich, M. (1990). Effect of wood ash application on soil pH and soil test nutrient levels. Agriculture, Ecosystems & Environment, 32(3-4), 223-239.
2. Marsden, C. (n.d.). Blossom End Rot. Wisconsin Horticulture.
3. Shaikh, D.M. & Shaikh H.Z. (2009). ASH AS A UNIQUE NATURAL MEDICINE FOR WOUND HEALING. Isra Medical Journal