November is de perfecte maand voor een grondige herfstopruiming. Tijdens dit seizoen kun je je loofbomen, fruitstruiken, de meeste heesters en sommige vaste planten die in de zomer bloeien maar nu aan kracht verliezen, terug snoeien.
Natuurlijk kun je niet zomaar elke plant snoeien en hopen dat het goed komt, want sommige soorten laat je beter met rust in de herfst en winter.
Hieronder vind je een overzicht van sier- en nuttige planten die je in november kunt snoeien, zodat ze in het voorjaar weer vol energie en leven terugkomen.
Laten we beginnen!
1. Brugmansia
Er is werkelijk niemand die niet houdt van de engelentrompet (ook bekend als brugmansia).
De hangende, sneeuwwitte, felgele, vurige oranje en verleidelijk rode bloemen geuren intens en gedijen uitstekend in warme klimaten.
Als je niet in een tropisch of subtropisch gebied woont, kun je deze planten altijd binnenshuis plaatsen zodra de buitentemperaturen onder de 7 à 10°C dalen.
Engelentrompetten groeien ongelooflijk snel en moeten regelmatig worden gesnoeid om hun uitbundige groei onder controle te houden. Geef ze een flinke snoeibeurt zodra je ze in de herfst naar binnen haalt.
Regelmatig snoeien beperkt niet alleen de groei, maar stimuleert ook een overvloedigere bloei, omdat deze plant bloeit op nieuw hout.
Waarschuwing: de engelentrompet scheidt bij het snoeien een sap af dat huidirritatie kan veroorzaken. Draag daarom altijd tuinhandschoenen tijdens het snoeien.
2. Berberis
De Japanse berberis is een van mijn favoriete struiken, en hij staat terecht op de lijst van planten die ook in de wintertuin mogen blijven.
Deze plant vergt weinig onderhoud, zorgt voor visuele aantrekkingskracht met zijn rode bladeren en bessen, en kan worden gebruikt als sierstruik of als haag voor meer privacy.
Wat snoeien betreft, geldt dat je in november alleen de bladverliezende soorten snoeit, niet de groenblijvende (die worden het best in de winter gesnoeid).
De bladverliezende berberis heeft niet veel snoei nodig, maar regelmatig snoeien helpt om de plant in toom te houden. Omdat de struik doornen heeft, is het verstandig stevige handschoenen te gebruiken, bijvoorbeeld die bedoeld zijn voor het hanteren van cactussen.
Begin bij het snoeien altijd met het verwijderen van dode, beschadigde of zieke takken. Verwijder daarna een paar van de oudste takken helemaal tot aan de grond.
Dit stimuleert de groei van nieuwe takken het volgende jaar, die meer bladeren en bessen dragen dan het oude hout ooit zou kunnen.
Je kunt deze struiken ook volledig verjongen door ze in het voorjaar tot aan de grond af te knippen. Dit zorgt voor veel nieuwe groei en hout, maar betekent wel dat er dat jaar geen bloemen verschijnen.
Waarschuwing: de Japanse berberis is een invasieve soort en kan inheemse planten verdringen. Houd de plant dus goed onder controle.
3. Ridderspoor
Veel vaste planten profiteren van snoeien in de herfst. Denk hierbij aan zonnehoed, vlambloem, margrieten en uiteraard ridderspoor.
Snoeien in de herfst zorgt ervoor dat je tuin er netjes uitziet en voorkomt dat afstervende stengels en bladeren in het voorjaar ziekten of plagen herbergen.
Het snoeien van ridderspoor in de herfst is eenvoudig: knip de gehele plant terug tot ongeveer vijf tot zeven centimeter boven de grond, en je bent klaar.
Deze planten ogen in de wintertuin niet aantrekkelijk, zeker niet als ze onder de sneeuw bezwijken en vormloze hopen vormen.
Professionele tip: gooi de afgeknipte delen van ridderspoor op de composthoop, tenzij ze tekenen van ziekte of plagen vertonen.
4. Fruitstruiken
Als je je ooit hebt afgevraagd wanneer en hoe je zwarte bessen, blauwe bessen of andere zachtfruitstruiken moet snoeien, dan is november het antwoord.
Deze klus kun je het best uitvoeren zodra de planten in rust zijn gegaan, omdat dit minder stress veroorzaakt. Door ze jaarlijks te snoeien, blijven ze gezond en productief.
De precieze snoeimethode hangt af van het type struik, maar in grote lijnen begin je met het verwijderen van dode, zieke, beschadigde of gebroken takken. Vervolgens knip je takken weg die elkaar kruisen, en ten slotte open je het midden van de struik voor meer licht en luchtcirculatie.
Professionele tip: controleer altijd de specifieke snoei-instructies van de fruitsoort die je hebt, zodat je ze op de juiste manier kunt snoeien.
5. Fruitbomen
November is de perfecte tijd om te beginnen met het snoeien van fruit- en sierbomen. Het mooie is dat als je weet hoe en wanneer je appelbomen moet snoeien, je vrijwel dezelfde methode kunt toepassen op peren, citrusbomen en andere fruitbomen.
Toch zijn niet alle fruitbomen hetzelfde. Vermijd het snoeien van perzik-, pruimen-, kersen- en andere steenvruchtbomen in deze periode. Die snoei je beter in het vroege voorjaar, of direct na de oogst bij kersen.
Het snoeien van de meeste fruitbomen tijdens hun rustperiode veroorzaakt minder stress, maar bij steenvruchtbomen werkt dit averechts: ze worden vatbaarder voor ziekten, minder winterhard en kunnen zelfs deels afsterven.
Begin bij het snoeien altijd met het verwijderen van beschadigde, zieke, dode of gebroken takken. Verwijder daarna eventuele wildopslag of scheuten aan de basis en open de kroon zodat het licht de binnenste takken bereikt en de lucht beter kan circuleren.
Deze methode helpt je om de boom in vorm te houden en zorgt voor een betere oogst in het volgende seizoen.
Professionele tip: verwijder nooit meer dan een derde van de totale groei, omdat dit de boom kan verzwakken en het herstel bemoeilijkt.
6. Nieskruid
Nieskruid is een vroege bloeier waarvan de bloemen in sommige regio’s al in de late winter verschijnen.
Deze vaste plant biedt veel sierwaarde, vooral in combinatie met kleurrijke bloemen en bloembollen.
Bij het snoeien van nieskruid heb je twee opties: je kunt al het blad verwijderen, of slechts een deel ervan.
Knip al het blad tot aan de grond om ruimte te maken voor de nieuwe bloemen, of snoei in november enkel de dode, zieke en verkleurde bladeren weg. Zodra de bloemen beginnen te verschijnen, kun je de rest van het oude blad verwijderen.
Na het snoeien kun je de grond rondom het nieskruid bedekken met compost of bladmulch, en dan ben je klaar.
Professionele tip: draag tuinhandschoenen tijdens het snoeien, want het sap van nieskruid kan huidirritatie veroorzaken.
7. Krentenboompje
Een krentenboompje of een andere kleine boom of struik is een uitstekende keuze om een kleine voortuin groter te laten lijken. Bovendien biedt deze plant door het jaar heen veel sierwaarde: witte bloemen in de lente, bessen in de zomer en kleurrijke bladeren in de herfst.
Er bestaan ook dwergvariëteiten die geschikt zijn voor potten of plantenbakken op het terras.
Het mooie van het krentenboompje, of het nu in de volle grond of in een pot groeit, is dat het geen intensieve snoei nodig heeft.
Verwijder tussen november en februari alle dode, zieke of beschadigde takken. Vorm daarna de kroon een beetje of verwijder zijscheuten als je liever een enkele stam wilt behouden.
Wat ik persoonlijk prettig vind aan het snoeien tijdens de rustperiode, is dat de structuur van de hele boom zichtbaar wordt, wat het werk overzichtelijker en eenvoudiger maakt.
Waarschuwing: snoei krentenboompjes niet te rigoureus in november, want dat kan leiden tot een minder rijke bloei in het voorjaar.
Planten die je beter niet in de herfst snoeit
Zoals je ziet, kun je in de herfst veel planten snoeien, maar er zijn ook soorten die je absoluut met rust moet laten, zoals azalea’s, rododendrons, seringen, Russische salie en de meeste hortensia’s.
Deze planten bloeien op oud hout en vormen hun bloemknoppen al in de herfst. Als je ze nu zou snoeien, verwijder je alle bloemknoppen en zul je het volgende jaar weinig tot geen bloemen hebben.
Snoei deze planten direct nadat ze zijn uitgebloeid, zodat je nieuwe groei stimuleert zonder het risico te lopen dat de bloei tegenvalt.