Als je op zoek bent naar een manier om je gezondheid te verbeteren en je maaltijden wat meer pit te geven, hoef je alleen maar wat gember aan te schaffen. Gember is een bekende plant die al eeuwenlang wordt gebruikt voor zowel medicinale als culinaire doeleinden.
Gember kan niet alleen helpen om de bloedsuikerspiegel te verlagen, de hersenfunctie te verbeteren en hartziekten te voorkomen, maar het kan ook bijdragen aan gewichtsverlies en verlichting bieden bij verkoudheid. En het mooiste is: je kunt deze superfood heel eenvoudig zelf kweken in je eigen tuin, of zelfs gewoon in je keuken!
Gelukkig is het nog nooit zo makkelijk geweest om zelf gember te telen. Met een beetje zorg en aandacht kun je het hele jaar door beschikken over verse gember voor in je favoriete gerechten.
Lees verder en ontdek alles over het kweken van gember!
Wat is gember
Gember, ook bekend als Zingiber officinale, is een kruidachtige vaste plant die wordt gekweekt voor zijn bekende gemberwortels ofwel rizomen. Het rizoom is eigenlijk een ondergronds deel van de stengel, dat meestal ongeveer 13 centimeter lang wordt.
De plant produceert lange, smalle bladeren en dunne pseudostengels. Tijdens de bloeiperiode zijn er ook bleekgele bloemen te zien.
Deze pittige plant komt oorspronkelijk uit Zuid-Azië, maar is inmiddels wereldwijd verkrijgbaar. Gember behoort tot de familie Zingiberaceae, samen met galanga en kurkuma. Opvallend is dat gember vooral wordt gekweekt en zelden in het wild voorkomt.
De voordelen van gember
Gember werd meer dan 5000 jaar geleden al medicinaal gebruikt in India en China. Tegenwoordig zijn er talloze wetenschappelijke studies die aantonen dat gember veel gezondheidsbevorderende eigenschappen heeft.
Allereerst kan het de bloedsuikerspiegel aanzienlijk verlagen en hartziekten helpen voorkomen. Volgens een onderzoek uit 2015 verlaagde 2 gram gemberpoeder per dag het nuchtere bloedsuikergehalte met 12% [1].
Gember kan ook de spijsvertering bevorderen, misselijkheid verminderen, verkoudheid behandelen, de hersenfunctie verbeteren en kanker helpen voorkomen – allemaal dankzij gingerol, een stof in gember die zorgt voor de kenmerkende geur en smaak. Uit onderzoek blijkt dat gingerol krachtige ontstekingsremmende en antioxiderende eigenschappen heeft.
Gember toevoegen aan je dieet kan op verschillende manieren helpen bij gewichtsverlies, onder meer door het verhogen van de calorieverbranding of het verminderen van ontstekingen [2].
Daarnaast staat gember bekend om zijn uitgesproken smaak en wordt het vaak gebruikt in de keuken. Je kunt er sappen en taarten mee maken, toevoegen aan gerechten, sauzen, jams, en nog veel meer.
Hoe gember te planten
Nu is het tijd om te planten!
Bekijk hoe je gezonde rizomen selecteert die zullen uitgroeien tot stevige gemberplanten, en ontdek waar en hoe je deze nieuwe plant het best kunt kweken.
Kies gezonde rizomen
Voordat we gaan planten, eerst een belangrijk punt: welke rizomen zijn het beste? Je kunt ze kopen bij een plaatselijke kwekerij of online. Zorg ervoor dat de rizomen niet zijn behandeld met een groeiremmer die het vormen van scheuten voorkomt.
Kies een rizoom met kleine knobbeltjes, vergelijkbaar met de ‘chits’ die op aardappelen groeien. Uit deze kleine groeiknoppen zal je gemberplant zich ontwikkelen.
Zoek de perfecte plek
Gember gedijt het beste in warme en vochtige omstandigheden. In koelere klimaten groeit de plant goed in de volle zon, maar bij hogere temperaturen heeft hij meer halfschaduw nodig.
De ideale groeitemperatuur ligt tussen 18 en 30 graden Celsius, hoewel de plant temperaturen tussen 13 en 35 graden verdraagt. De jaarlijkse hoeveelheid regen voor gember ligt tussen 1.400 en 3.000 mm.
De plant houdt van goed doorlatende, voedzame grond, dus mogelijk is het nodig om regelmatig mest toe te voegen als je geen vruchtbare grond hebt. De ideale pH-waarde ligt tussen 6 en 7.
Planten
De beste planttijd voor gember in gematigde klimaten is aan het einde van de winter. Als je de plant binnen wilt kweken, kan dat op elk moment van het jaar.
Ik snijd mijn rizomen altijd in kleinere stukjes. Zorg dat elk stuk minstens 2 of 3 knoppen bevat, en laat het vervolgens drogen en helen.
Bereid de benodigde materialen voor: goede grond (vruchtbaar en goed doorlatend) en een geschikte pot (voor binnen). Hoge, smalle potten zijn ideaal, omdat ze de wortels ruimte geven om diep te groeien.
Plant de rizomen met de knoppen omhoog, op minstens 5 cm diepte, en houd ongeveer 15 cm afstand tussen de stukken. Zet je pot eventueel op een verwarmingsmat, maar bij warme temperaturen doet een zonnige vensterbank ook prima dienst.
Gember planten in warme klimaten
In subtropische en tropische gebieden kun je gember gewoon in de volle grond planten. Hij groeit het best in halfschaduw onder hoge bomen. De grond moet vruchtbaar zijn als je wilt dat de plant goed groeit.
Gember past perfect in een ‘tree circle’, een voedselbosontwerp of een tropische polycultuur. Hij doet het goed rondom notenbomen of fruitbomen. Goede buurplanten zijn galanga, kurkuma, orchideeën en hibiscus.
Gember verzorgen
Gember verzorgen is relatief eenvoudig. Binnen is het zelfs makkelijker, omdat je het groeiklimaat beter in de hand hebt.
Deze planten gedijen bij temperaturen tussen 22 en 25 graden Celsius. Ze houden van hoge luchtvochtigheid. Je kunt een luchtbevochtiger gebruiken of de plant gewoon in een vochtige ruimte zetten, zoals de keuken of de badkamer.
Zorg er wel voor dat de plant ‘s ochtends wat zonlicht krijgt. Geef water als de grond droog aanvoelt, meestal is één keer per week diep water geven voldoende. Vermijd te natte grond, want daar houdt gember absoluut niet van.
Geef tijdens het groeiseizoen eens per maand een meststof met weinig stikstof om de groei te stimuleren.
Gember kweken in warme klimaten
In een warm klimaat is het buiten kweken van gember eenvoudig. Heeft de plant eenmaal de juiste plek, dan groeit en ontwikkelt hij zich vanzelf.
Geef bij droog weer diep water, en voeg mest toe als de grond niet erg vruchtbaar is.
Bedenk dat gember buiten het beste groeit in een ‘tree circle’.
Gember oogsten
Gember heeft 10 maanden nodig om volledig te rijpen, maar je kunt na ongeveer 4 maanden al gedeeltelijk rijpen gember oogsten. Wie niet zo lang wil wachten, kan dus eerder oogsten.
Verwijder voorzichtig stukjes van de wortel terwijl je de rest laat doorgroeien. Onrijpe gember is groen en smaakt anders dan rijpe gember.
Als je aan het eind van de winter plant, kun je rond de herfst beginnen met oogsten. Je kunt ook de stengels oogsten om te verwerken tot zoetwaren, maar wacht bij voorkeur tot het loof begint af te sterven voordat je de wortels oogst.
Wil je het jaar erop weer gember telen, bewaar dan enkele stukken met knoppen voor het volgende seizoen.
Gember gebruiken
Er zijn talloze manieren om gember te gebruiken voor culinaire, medicinale en cosmetische doeleinden. Je kunt verse, gedroogde, gemalen, geperste of geoliede gember gebruiken.
Maak bijvoorbeeld heerlijke gemberkoek, cake, soep, smoothies, thee en nog veel meer. Mijn persoonlijke favoriet zijn ‘gembershots’, boordevol mineralen en vitamines die belangrijk zijn voor onze gezondheid.
Wil je de gember niet meteen gebruiken, droog hem dan voor later gebruik. Leg de wortel enkele dagen op een zonnige vensterbank, gebruik een dehydrator of droog hem in de oven. Bewaar de plakjes droog of maal ze tot poeder.
Ik hoop dat je genoten hebt van dit artikel.
Tot de volgende keer!
Je kunt ook lezen: Hoe maak je een gember-huidverzorgingsmasker
Referenties
1. Khandouzi et al., (2015). The Effects of Ginger on Fasting Blood Sugar, Hemoglobin A1c, Apolipoprotein B, Apolipoprotein A-I and Malondialdehyde in Type 2 Diabetic Patients. National Center For Biotechnology Information. 2. Venkatakrishnan et al., (2019). Extensive review of popular functional foods and nutraceuticals against obesity and its related complications with a special focus on randomized clinical trials. Royal Society Of Chemistry.