Hortensia’s zijn al lang de lievelingen van tuinlandschappen, met hun bloemen zo groot als zachte ballen en hun vermogen om van kleur te veranderen op basis van de pH-waarde van de grond. Maar er is een hele wereld van bloeiende struiken die net zoveel – zo niet meer – aandacht verdienen in je tuin.
Ik plantte mijn eerste hortensia omdat iedereen zei dat het een must-have was. Het duurde niet lang – te kieskeurig voor mijn stijl. Het constante water geven, de lastige zonvereisten en de manier waarop hij bij het eerste teken van warmte enorm verwelkte, zorgden ervoor dat ik op zoek ging naar alternatieven.
Als je er klaar voor bent om iets anders te proberen – maar net zo mooi – dan vind je hier misschien wel je nieuwe favoriet. Deze bloeiende struiken brengen hun eigen speciale magie in de tuin, vaak met minder onderhoud en meer veerkracht dan hun populaire blauwe neven.
1. Sering
Er gaat niets boven de geur die op een lentemorgen door open ramen waait. De seringenstruik van mijn oma bloeit nog elk jaar en overleeft haar al tientallen jaren – dat is het soort blijvende kracht waar hortensia’s alleen maar van kunnen dromen.
Deze ouderwetse favorieten creëren een nostalgische band met tuinen uit het verleden, terwijl ze wekenlang zoet geurende bloemen geven. In tegenstelling tot temperamentvolle hortensia’s overleven gevestigde seringen strenge winters en zomerdroogtes met nauwelijks een klacht.
Het kleurenpalet is veel breder geworden dan het traditionele paars, met nu ook witte, roze en zelfs gele variëteiten. De meeste worden 8 tot 15 meter hoog, waardoor ze perfect zijn voor privacyschermen of als op zichzelf staande blikvangers.
2. Vlinderstruik
De zomermiddagen in mijn tuin zijn compleet veranderd na het toevoegen van deze krachtige bloeier. De lange, kegelvormige bloemtrossen trekken zoveel vlinders aan dat mijn kinderen begonnen met tellen – ons record is zeventien monarchvlinders tegelijk!
In tegenstelling tot hortensia’s die vaak gestekt moeten worden, staan vlinderstruiken op zichzelf, met sierlijke gebogen takken die dansen in de zomerbries. De bloemen blijven komen van juni tot aan de vorst zonder dat je ze hoeft te ontharen.
Moderne variëteiten hebben compacte maten die perfect zijn voor kleinere tuinen en zijn niet de invasieve monsters van vroeger. Kijk voor de series ‘Blue Chip’ of ‘Lo & Behold’ als de ruimte beperkt is – ze leveren alle vlinder-aantrekkende kracht in een handzaam pakket van drie meter.
3. Roos van Sharon
Augustus was altijd een saaie maand in mijn tuin totdat deze laatzomerse superster zijn intrede deed. Wanneer de meeste bloeiende heesters het voor gezien houden voor het seizoen, komt Rose of Sharon net op gang met hulstachtige bloemen in tinten van wit tot paars.
De bloemen blijven wekenlang komen, gaan elke ochtend vers open en sluiten in de schemering. Kolibries worden regelmatige bezoekers die rond de trompetvormige bloemen zweven voor nectar.
Mijn favoriete ding? Deze taaie klant lacht om zomerse hitte die hortensia’s in wanhoop zou doen wegkwijnen. Hij is praktisch kogelvrij als hij eenmaal staat en heeft niet veel meer nodig dan af en toe een snoeibeurt om zijn rechtopstaande, vaasachtige vorm er netjes uit te laten zien.
4. Weigela
De lente brengt een explosie van buisvormige bloemen die elke tak van deze makkelijk groeiende struik bedekken. De eerste keer dat de mijne bloeide, stopte een buurvrouw om te vragen wat die “verbazingwekkende roze wolk” in mijn tuin was – een moment van tuintrots dat ik me nog steeds herinner.
Moderne variëteiten bieden een dubbele eigenschap: opvallende bloemen plus kleurrijk gebladerte in bordeauxrood, chartreuse of bonte patronen die nog lang na de bloei de aandacht trekken. Sommige bloeien zelfs de hele zomer door, in tegenstelling tot een eenmalige hortensia.
Weigela maakt zich niet druk over de grondsoort en eist geen constante vochtcontrole. Plant hem, geef hem water tot hij goed groeit, doe dan een stapje terug en geniet van de show. De compacte ‘My Monet’ heeft mijn kleine zijtuin met nauwelijks aandacht van mij getransformeerd.
5. Pijnboom
Tuinontwerpers hebben deze inheemse struik te lang geheim gehouden. De afbladderende bast (vandaar de naam) zorgt voor winterse belangstelling wanneer hortensia’s niets anders bieden dan kale stokken. Tijdens de renovatie van mijn tuin was dit de eerste struik op mijn lijst die ik moest hebben.
Het blad steelt de show met diep bordeauxrood, koperkleurig of goudkleurig blad, afhankelijk van de variëteit. In het late voorjaar verschijnen er witte of roze bloemtrossen, gevolgd door rode bessen waar vogels dol op zijn.
Verdraagzaam tegen droogte? Check. Bestand tegen herten? Meestal. Winterhard? Absoluut. Mijn ‘Diabolo’ ninebark zeilde door de poolvortex van vorig jaar zonder één dode tak, terwijl planten in de buurt minder geluk hadden. Voor een dramatische bladkleur die niet vervaagt, zijn er maar weinig heesters die hiermee kunnen concurreren.
6. Viburnum
Tuincentra zouden waarschuwingslabels moeten uitdelen: als je één viburnum plant, wil je de hele collectie. Mijn eerste was de Korean Spice viburnum, waarvan de naar kruidnagel geurende lentebloemen de hele tuin parfumeerden – ik was meteen verkocht.
De diversiteit binnen dit geslacht is opmerkelijk, van compacte dubbelprofielige viburnums met gelaagde bloemen tot torenhoge pijlbomen die perfect zijn voor privacy. Velen bieden een drie-seizoenen show: geurende lentebloemen, kleurrijk herfstblad en heldere bessen die tot in de winter aanhouden.
Wat de meeste indruk op me maakte, was hoe snel ze zich vestigden. Terwijl de nieuwe hortensia’s van mijn buren twee seizoenen lang mokten, leken mijn viburnums al binnen een paar maanden ingeburgerd. Voor een geur die bezoekers tot stilstand brengt, zijn de variëteiten ‘Juddii’ of ‘Cayuga’ onverslaanbaar.
7. Spirea
Betrouwbaarheid zou in de tuin meer lof moeten oogsten dan normaal het geval is. Jaar na jaar staat mijn bruidskransspirea vol met witte bloemen zonder dat ik er iets voor hoef te doen – geen bodemverbeteringen, geen speciaal bewateringsregime, niets.
Naast de klassieke witte variëteiten bieden moderne spirea’s bladeren in gouden, koperen en bordeauxrode tinten die de tuin opfleuren, zelfs als ze niet bloeien. De zomerbloeiende soorten zoals ‘Goldflame’ en ‘Magic Carpet’ produceren maandenlang roze bloemtrossen.
Deze aanpasbare heesters komen met opmerkelijke kracht terug van hard snoeien. Afgelopen herfst snoeide ik een uit de kluiten gewassen hortensia terug tot een hoogte van vijf centimeter. In juni was hij weer een meter hoog en bedekt met bloemen. Probeer die hersteltruc maar eens met een hortensia!
8. Abelia
Bestuivers komen massaal naar mijn tuin dankzij deze bescheiden superster. De kleine, buisvormige bloemen schreeuwen misschien niet om aandacht zoals hortensia pom-poms, maar ze leveren iets beters: maandenlang ononderbroken bloei van de zomer tot de vorst.
Het glanzende, halfwintergroene blad biedt het hele jaar door structuur in mijn tuin in zone 7. Als de winter komt, houden veel abelia’s hun bladeren vast en bieden ze welkom groen tijdens de grijze maanden waarin hortensia’s kaal zijn.
Moderne variëteiten zoals ‘Kaleidoscope’ brengen uitzonderlijk blad naar het feest – gele, oranje en rode tinten die met de seizoenen veranderen. Mijn ‘Rose Creek’ abelia heeft droogte, late vorst en verwaarlozing met goed humeur doorstaan, terwijl ze een constante nectarbron is voor kolibries en vlinders.
9. Potentilla
Soms verbergt de perfecte plant zich in het volle zicht. Deze bescheiden struik stond in de tuin van mijn oma, maar ik zag hem over het hoofd tot ik verhuisde naar een uitdagende droge, zonnige plek waar niets gelukkig leek, behalve potentilla.
De boterbloemachtige bloemen verschijnen non-stop vanaf het late voorjaar tot de vorst, in zonnig geel, wit, roze of abrikoos afhankelijk van de variëteit. In tegenstelling tot hortensia’s die dramatisch verwelken als ze dorst hebben, overleeft potentilla droge periodes zonder te klagen.
Het compacte formaat maakt hem perfect voor de kleinere tuinen van tegenwoordig. Mijn variëteit ‘Goldfinger’ blijft minder dan een meter hoog en bloeit bijna zes maanden achter elkaar. Voor weinig onderhoud en een lang kleurseizoen op moeilijke plekken zijn er maar weinig bloeiende heesters die kunnen tippen aan de vrolijke volharding van potentilla.
10. Caryopteris
Nazomertuinen hebben vaak een kleurboost nodig net wanneer de hortensia’s beginnen te verwelken. De blauwe miststruik verschijnt met zijn poederblauwe bloemen precies wanneer de tuin ze het hardst nodig heeft. De timing kon niet beter zijn voor mijn tuin in augustus.
Bijen zijn helemaal weg van deze struik als hij in bloei staat – ik heb vijf verschillende bijensoorten tegelijk geteld op één plant. Het aromatische grijsgroene gebladerte heeft een salieachtige geur als je erover strijkt, waardoor het al voor de bloei een zintuiglijke aantrekkingskracht heeft.
Deze zonaanbidder gedijt in hete, droge omstandigheden die hortensia’s zouden kwellen. Mijn variëteit ‘Dark Knight’, met zijn diepblauwe bloemen, is het middelpunt geworden van mijn bestuivingstuin in de late zomer. Voor blauwe bloemen zonder de hoofdpijn van hortensia’s is caryopteris mijn favoriet.
11. Fothergilla
Lente-ochtenden in mijn tuin veranderden voorgoed na het planten van deze inheemse struik. De flessenborstelachtige bloemen verschijnen vóór de bladeren, met een honing-amandelgeur die me ‘s ochtends tijdens een koffiewandeling tot stilstand brengt.
Hoewel de lenteshow spectaculair is, brengt de herfst de echte magie. De bladeren kleuren schitterend oranje, rood en geel, vaak allemaal aan dezelfde plant. Deze prestaties over meerdere seizoenen overtreffen de hortensia’s, die meestal weinig herfstspektakel bieden.
Mijn dwergfothergilla gedijt goed op een gedeeltelijk beschaduwde plek waar de grond enigszins vochtig blijft – soortgelijke omstandigheden als die waar hortensia’s de voorkeur aan geven, maar met veel minder onderhoud. Liefhebbers van inheemse planten opgelet: deze inheemse plant uit het zuidoosten van de V.S. trekt vroeg in het seizoen bestuivers aan en geeft vier seizoenen lang structuur aan de randen van een bostuin.
12. Schoonheidsbes
Wandelingen in de herfsttuin werden schattenjachten nadat ik schoonheidsbes aan mijn landschap had toegevoegd. Op het moment dat die metaalpaarse bessen langs de stengels verschijnen, kunnen bezoekers niet anders dan ze aanraken – ze zien er bijna kunstmatig uit in hun perfecte, juweelachtige formatie.
Deze inheemse struik valt het grootste deel van het jaar niet op met zijn bescheiden groene bladeren en kleine roze zomerbloemen. Dan komt de herfst en plotseling is het een superster in de tuin, die nog weken na het vallen van de bladeren zijn paarse bessen vasthoudt.
In tegenstelling tot de kieskeurige hortensia’s past beauty berry zich aan verschillende lichtomstandigheden aan, van halfschaduw tot volle zon. Mijn exemplaar gedijt goed bij een goedaardige verwaarlozing in een vergeten hoekje van de tuin en vraagt niets anders dan een jaarlijkse harde snoeibeurt in het vroege voorjaar om zijn sierlijke, overhangende vorm te behouden.
13. Toverhazelaar
Februari was altijd de somberste maand in mijn tuin, totdat de toverhazelaar zijn intrede deed. Als al het andere slaapt onder de winterdeken, ontvouwt deze magische struik spinachtige bloemen in geel, oranje of rood – afhankelijk van de soort – vaak terwijl de sneeuw de grond nog bedekt.
De zoete geur draagt verrassend ver in de koude lucht. Op milde winterdagen heb ik de geur door de tuin gevolgd om mijn ‘Jelena’ toverhazelaar bedekt met koperoranje bloemen te vinden. De bladeren in de herfst doen niet onder voor die van een esdoorn, ze kleuren schitterend geel en oranje.
Mijn oudste exemplaar is in vijftien jaar uitgegroeid tot een kleine boom die vrijwel geen verzorging nodig heeft, behalve af en toe wat vormsnoei. Voor tuiniers die interesse in vier seizoenen en onverwachte bloeitijden waarderen, biedt toverhazelaar wintervreugde waar hortensia’s simpelweg niet aan kunnen tippen.
14. Bloeiende kweepeer
Het vroege voorjaar brengt een explosie van kleur wanneer deze ouderwetse struik in bloei komt. De heldere bloemen verschijnen op kale takken en creëren een opvallend schouwspel dat het einde van de winter dramatischer aankondigt dan welke andere plant in mijn tuin dan ook.
De klassieke variëteiten hebben koraalrode bloemen, maar nieuwere introducties bieden zachtere roze, abrikooskleurige en zuiver witte opties. De dubbelbloemige soorten lijken op miniatuurrozen die zich langs elke stengel groeperen. Na de bloei verschijnen er kleine appelachtige vruchten waar geurige gelei van gemaakt kan worden.
Mijn ‘Toyo Nishiki’ variëteit produceert een mix van witte, roze en rode bloemen op dezelfde plant – zeker een gespreksstarter. Hoewel doornig, maakt de bloeiende kweepeer het goed met zijn extreme winterhardheid en lange levensduur. De plant van mijn oma bloeit na vijftig jaar nog steeds met minimale verzorging.
15. Spot Sinaasappel
Zomeravonden veranderen als de spot oranje in bloei staat. De intense citrusgeur vult de lucht, zweeft door open ramen en trekt je naar buiten om de bron te zoeken. Mijn eerste ontmoeting met deze struik was in de schemering. Ik volgde letterlijk mijn neus door de tuin om hem te ontdekken.
De zuiver witte bloemen lijken op kleine oranjebloesems (vandaar de naam) en creëren een fontein van wit als ze in volle bloei staan. Nieuwere variëteiten zoals ‘Illuminati Arch’ bieden een verbeterde vorm en herbloei voor een langer seizoensrendement.
Deze ouderwetse favoriet vraagt weinig – alleen zon, redelijke grond en af en toe snoeien na de bloei. Mijn ‘Minnesota Snowflake’ is in slechts drie jaar verdubbeld in omvang en heeft een geurig privacyscherm tussen eigendommen gecreëerd dat veel minder verzorging nodig heeft dan een hortensiahaag.
16. Daphne
Tuinwijsheid zegt dat de beste dingen in kleine verpakkingen komen en Daphne bewijst dit prachtig. De bedwelmende geur van slechts één struik kan een hele tuin parfumeren – mijn kleine exemplaar ruikt de lucht zo intens dat buren al van een meter afstand commentaar geven.
De wasachtige roze of witte bloemen verschijnen laat in de winter of vroeg in de lente, vaak wanneer we het meest behoefte hebben aan een zintuiglijke oppepper in de tuin. Sommige variëteiten zijn extra aantrekkelijk met bonte bladeren die schaduwrijke plekken het hele jaar door opfleuren.
Toegegeven, daphne heeft de reputatie kieskeurig te zijn wat drainage betreft, maar op de juiste plek met goede grond beloont ze minimale zorg met een maximale zintuiglijke impact. Mijn ‘Aureomarginata’ gedijt al jaren in een verhoogd bed waar overtollig vocht snel wegloopt.
17. Deutzia
De meest onderschatte presteerder van de lente verdient meer tuinruimte dan hij gewoonlijk krijgt. Mijn slanke deutzia verandert elke mei in een fontein van wit, met stervormige bloemen die elke overhangende tak zo dicht bedekken dat het gebladerte eronder verdwijnt.
Het compacte formaat maakt hem perfect voor de kleinere tuinen van tegenwoordig – mijn ‘Nikko’ variëteit blijft minder dan 2 meter hoog en spreidt zich voorzichtig uit tot ongeveer 5 meter breed. Deze onderhoudsarme charmeur vraagt niets anders dan een zonnige plek en af en toe snoeien na de bloei.
In tegenstelling tot hortensia’s die het vaak moeilijk hebben in hun eerste jaren, vestigt de deutzia zich snel en bloeit overvloedig, zelfs als ze nog jong zijn. Voor lage hagen, funderingsbeplanting of het opvullen van die lastige plek tussen grotere struiken zijn er maar weinig planten die zo’n betrouwbare lenteglans leveren met zo weinig gedoe.
18. Zomerspirea
Tuinen in juli kunnen vermoeid en flets aanvoelen, maar niet waar summersweet groeit. De bloemen van de flessentak verschijnen net wanneer de meeste struiken hun show hebben beëindigd en brengen frisse belangstelling en een ongelooflijke geur in het midden van de zomer. Mijn tuinbezoekers vragen altijd naar deze plant als hij in bloei staat.
Deze inheemse struik gedijt in omstandigheden die andere planten uitdagen – vochtige grond, gedeeltelijke schaduw, zelfs locaties aan zee met zoutnevel. De zoete vanille-kruidengeur trekt tientallen vlinders en bijen aan.
De herfst brengt nog een seizoen van schoonheid als de bladeren goudgeel worden voordat ze vallen. Mijn variëteit ‘Ruby Spice’, met zijn roze bloemen, heeft een moeilijk vochtig hoekje getransformeerd waar zelfs vochtminnende hortensia’s het moeilijk hadden. Voor lastige plekken met moeilijke grond biedt Summersweet oplossingen met stijl.
19. Sweetspire
Herfstkleur die het verkeer tegenhoudt – dat is wat mijn Virginia sweetspire elke oktober levert. De hele struik kleurt schitterend karmozijnpaars en houdt zijn kleurrijke bladeren tot ver in december, lang nadat de meeste bladverliezende planten hun blad hebben laten vallen. Dit verlengde seizoen overtreft hortensia’s met maanden.
De lente brengt nog een show met geurende witte bloemaren die sierlijk over elke tak hangen. De lichtzoete honinggeur trekt nuttige insecten aan en zorgt voor een subtiele geur bij zitjes in de tuin.
Als inheemse plant heeft sweetspire ook ecologische voordelen. Hij past zich aan verschillende bodemomstandigheden aan, van nat tot gemiddeld, en gedijt op plekken waar veel andere struiken het moeilijk hebben. Mijn variëteit ‘Henry’s Garnet’ heeft een prachtige massaplant gevormd die vrijwel geen onderhoud nodig heeft, behalve af en toe wat uitdunnen.
20. Blauwbaard
Tuinen in augustus hebben helden nodig en blauwbaard komt precies op tijd. Echt blauwe bloemen zijn zeldzaam in de tuinwereld en dat maakt deze laatzomerbloeier extra bijzonder. De poederblauwe bloemtrossen verschijnen wanneer de meeste andere heesters hun show voor het jaar hebben beëindigd.
Bijen en vlinders komen in opmerkelijk grote aantallen op deze plant af. Op zonnige middagen zoemt mijn ‘Longwood Blue’ variëteit letterlijk van de activiteit van bestuivers – ik heb drie verschillende vlindersoorten geteld die tegelijkertijd op bezoek kwamen.
Het zilvergroene, aromatische blad is al interessant voordat de bloei begint. Na een strenge winter kan Blauwbaard tot de grond afsterven, maar hij komt snel weer bij en bloeit vaak beter na deze natuurlijke snoei. Voor tuiniers die op zoek zijn naar gemakkelijk te onderhouden planten met een impact in het late seizoen, past bluebeard perfect.
21. Rotsroos
Als jouw zomers heet en droog zijn, kan deze Mediterrane inheemse plant je nieuwe favoriet worden. De papierachtige, gekreukelde bloemen – vaak zachtroze, wit of paars – bloeien dagelijks in overvloed. Ze duren elk maar een dag, maar worden de volgende ochtend net zo snel weer vervangen.
Ik heb rockrose geplant tijdens een droogte-experiment en heb hem sindsdien geen water meer gegeven. Terwijl de hortensia’s van mijn buren verwelkten, kwam deze zonminnende struik er zonder een druppel extra irrigatie doorheen.
De lage, opgaande groeiwijze doet het goed langs borders of rotsachtige hellingen en herten hebben de neiging om hem te negeren. Mijn variëteit ‘Cistus purpureus’ geeft kleur en charme aan een lastige volle zonplek waar de meeste heesters het moeilijk hebben. Voor bloemen die er delicaat uitzien, maar afkomstig zijn van een plant met gruis, is ‘Cistus purpureus’ een duidelijke uitblinker.
22. Hebe
Deze compacte groenblijvende heester brengt met minimale inspanning een nette elegantie in de tuin. Zijn nette, ronde vorm ziet eruit alsof hij met de hand is gesnoeid – die van mij krijgt altijd complimenten, zelfs als hij niet bloeit. Maar wanneer de bloemaren in de zomer verschijnen, meestal in paarse, roze of witte tinten, wordt het een magneet voor bestuivers.
Ik vind het geweldig dat hij het hele jaar door aantrekkelijk blijft. Terwijl hortensia’s ‘s winters kaal worden, houdt de hortensia haar bladeren vast tot de vorst invalt, waardoor ze structuur en kleur geeft wanneer de tuin dat het meest nodig heeft. Sommige variëteiten hebben zelfs bonte of bronskleurige bladeren die extra seizoensgebonden interesse toevoegen.
Hebe geeft de voorkeur aan goed doorlatende grond en een beetje bescherming tegen gure winterwind. Ik zet de mijne bij een zonnige patiomuur, waar ze bijna zonder aandacht gedijt. Voor kleine tuinen of funderingsbeplantingen is deze onderhoudsarme groenblijver een onderbenut juweeltje.