De herfst is een tijd van verandering en voorbereiding. De tuin verandert bij koudere temperaturen in een ruig gebied. Daarom moeten we onze vaste planten voorbereiden op het koude winterseizoen.
Natuurlijk hoef je niet veel te doen als je in warmere klimaatzones woont, zoals ik. Maar degenen die in koudere streken wonen, weten precies waar ik het over heb.
Het goede nieuws is dat er eenvoudige manieren zijn om je vaste planten in potten te laten overwinteren, zowel binnen als buiten.
Hier is een betrouwbare gids die je planten veilig houdt tot de lente.
Laten we beginnen!
Waarom vaste planten in potten kweken?
Vaste planten in potten zorgen tijdens hun groeiseizoen voor veel schoonheid en variatie. Ze komen in de lente weer tot leven en zijn gemakkelijker te verzorgen dan vaste planten die in de volle grond staan.
Maar in de winter kunnen ze flink te lijden hebben!
Potten bieden niet de isolatie van aarde zoals in een traditionele tuin. Hierdoor zijn je planten gevoeliger voor vorstschade.
Natuurlijk betekent dit niet dat je ze in de late herfst maar op de composthoop moet gooien. Je kunt ze overwinteren en in het voorjaar weer snel laten uitlopen.
Hier lees je hoe!
Stap 1: begrijp de basisprincipes
Er bestaan verschillende manieren om planten te beschermen tegen de voorjaars- en herfstvorst. Sommige kun je naar binnen halen, terwijl andere gewoon buiten kunnen blijven staan.
Echter, de winterkou kan wortels vernietigen. Planten in potten missen de natuurlijke bescherming die de grond aan vaste planten biedt. Gelukkig is er een eenvoudige oplossing.
Wikkel je vaste planten in potten in jute of een thermische deken. Of isoleer ze eerst met stro en zaagsel voordat je dit doet.
En als niets lijkt te helpen, haal dan je vaste planten naar binnen en houd ze de hele winter warm.
Stap 2: kies geschikte vaste planten
Voorkomen is beter dan genezen. In dit geval betekent dat: kies vaste planten die geschikt zijn om te overwinteren.
Ga voor soorten die één tot twee klimaatzones winterharder zijn dan jouw zone.
Planten in potten missen de bescherming die planten in de grond hebben. Daarom kun je het beste kiezen voor soorten met sterke, goed winterharde wortels.
Plant je vaste planten bovendien minstens zes weken voor de eerste vorst. Zo hebben ze voldoende tijd om sterke wortels te ontwikkelen voordat de temperatuur daalt.
Maar wat als je vaste planten al de hele zomer (of langer) in potten hebt gehad? Dan zijn ze helemaal klaar om te overwinteren.
Stap 3: kies geschikte potten
Niet alle potten zijn gelijk. Er zijn bijvoorbeeld belangrijke dingen om te weten voordat je terracotta potten aanschaft. Een daarvan is dat ze kunnen barsten door de vries-dooicycli die de winter met zich meebrengt.
Dit geldt vooral voor potten van lage kwaliteit en ongeglazuurd aardewerk. Je kunt nog steeds keramische potten gebruiken, maar zorg dat ze stevig en winterbestendig zijn.
Toch kun je deze zorgen helemaal vermijden door te kiezen voor betonnen, houten, composiet- of metalen potten. Daarmee voorkom je veel problemen.
(Ze zijn wel zwaarder dan terracotta potten, dus ze zijn minder makkelijk te verplaatsen.)
Daarnaast kun je beter kiezen voor grotere potten. Deze bootsen beter de omstandigheden van de volle grond na. Grote potten bevatten meer aarde, wat zorgt voor een betere isolatie van je planten. Ze geven je planten bovendien meer ruimte om te groeien.
P.S. Bedek de potten met thermische dekens, jute of noppenfolie om ze extra te isoleren. Dit verkleint het risico op breuk en vorstschade.
Stap 4: verzorging en onderhoud
De sleutel tot succesvol overwinteren is een goede voorbereiding en verzorging van je vaste planten. Dit kun je doen:
Snoei voorbereidend
Snoei je vaste planten op tijd om ze de beste kans te geven om te overwinteren.
Knip ongeveer een derde van de totale groei weg zodra ze in rust zijn. Zo voorkom je dat er nieuwe groei ontstaat en blijven er voldoende stelen over om wortels en kroon te beschermen tegen bevriezing.
Verwijder ook alle dode, zieke of beschadigde scheuten. Die verspillen alleen energie van de plant en vergroten het risico op schimmelziekten.
Let op met bemesting
Je hoeft bemesting niet helemaal te vermijden, maar voorzichtigheid is de veiligste aanpak.
Je kunt je groenblijvende vaste planten voeden zodra de temperatuur daalt, of bladverliezende struiken bemesten nadat ze hun bladeren hebben verloren. Dit bevordert wortelgroei zonder nieuwe scheuten te stimuleren.
Als je echter niet zeker weet welke meststof te gebruiken, kun je deze taak beter overslaan.
Pro tip: gebruik in deze periode kaliummeststoffen als je toch wilt bemesten.
Water geven op de juiste manier
Geef je vaste planten in potten een goede, diepe gietbeurt voordat de vorst intreedt. Dit houdt de grond warm en voorkomt dat je planten uitdrogen.
Water houdt meer warmte vast dan droge aarde, dus sla deze stap niet over. Droge grond bevriest bovendien sneller, wat schade kan veroorzaken aan de wortels.
Vergeet niet om je planten ongeveer eens per maand water te geven, via regen, sneeuw of handmatige bewatering.
Let echter op dat je niet te veel water geeft, want dat kan wortelrot veroorzaken – even schadelijk als de kou zelf.
Stap 5: kies de beste techniek
Nu komen we bij de belangrijkste stap. Er zijn verschillende manieren om je planten te beschermen tegen de kou, maar deze vier werken het beste.
Bekijk ze hieronder!
Verplaats de potten naar binnen
Je kunt je planten beschermen in de herfst en winter door ze naar binnen te halen. Een kas, kelder, koude bak, garage of schuurtje zijn allemaal geschikte opties.
Verwarm deze ruimtes echter niet. Te veel warmte verstoort de natuurlijke rustperiode van de planten.
Vaste planten gedijen goed bij temperaturen tussen 7 en 15°C. Zet ze bovendien op een plek met veel zonlicht. Zo blijven ze gezond en sterk.
Begraaf ze in de tuin
Heb je binnen geen ruimte, dan kun je je planten buiten laten staan. Eén manier om ze te beschermen tegen strenge winters is door de potten in de tuin te begraven.
Graaf een kuil die diep genoeg is om de hele pot te herbergen. Bedek deze met aarde tot aan de rand en klaar is kees.
De extra aarde bootst de omstandigheden van de volle grond na, wat zorgt voor isolatie en warmte.
Bedek de bovenkant van de pot bovendien met mulch voor extra bescherming tegen de vorst.
Zet potten dicht bij elkaar
Als je sterke planten hebt, hoef je ze niet naar binnen te halen of in te graven. Soms is het samen plaatsen van de potten al voldoende.
Plaats de kleinste en meest kwetsbare planten in het midden, omringd door grotere en hardere soorten.
Doe dit bij muren, op je terras of dicht bij groenblijvende planten. Deze plekken bieden beschutting tegen wind en kou.
Je kunt ook een windscherm maken van jute of de potten in een kist plaatsen gevuld met isolatiemateriaal.
Maak je eigen bladmengsel en gebruik dit als isolatie, of gebruik houtsnippers, stro, zaagsel enzovoort.
Mulch in zakken of thermische dekens zijn ook uitstekende opties. Tuiniers zijn er dol op omdat ze in het voorjaar gemakkelijk te verwijderen zijn.
Probeer verplanten of ingraven in sleuven
Veel tuiniers verplanten hun vaste planten uit potten in de volle grond. Daar zijn ze beter geïsoleerd en kunnen ze de kou beter verdragen.
Verplant je vaste planten vóór de eerste vorst, breng een mulchlaag aan, en je bent klaar.
Je kunt ook de sleufmethode gebruiken voor struiken, zoals rozen. Graaf een greppel, leg de pot op zijn zij, plaats deze in de kuil en bedek met aarde. Deze techniek beschermt zowel wortels als takken tegen vorstschade.
Deze methode is niet nodig voor kruidachtige vaste planten, maar wel nuttig voor houtige vaste planten en struiken onder extreme omstandigheden.
Stap 6: bereid vaste planten voor op de lente
Vaste planten die de winter hebben overleefd, kunnen eerder uit hun rustperiode ontwaken dan hun soortgenoten buiten.
Help ze geleidelijk aan de overgang door ze af te harden. Begin bijvoorbeeld met het verwijderen van beschermlagen of het openen van ramen.
Verhoog geleidelijk de blootstelling aan buitenlucht. Verwijder steeds meer mulch en beschermende lagen. Doe dit tot alle winterbescherming weg is of je planten een volledige dag en nacht buiten kunnen blijven staan.
Slotgedachten
Het overwinteren van vaste planten brengt zijn uitdagingen met zich mee, maar met deze methoden wordt het een stuk eenvoudiger. Je planten zullen je dankbaar zijn en je hoeft niet elk jaar opnieuw te beginnen.
Vaste planten die je succesvol hebt overwinterd, geven je tuin een vliegende start in het voorjaar en vullen deze eerder dan verwacht met prachtige kleuren.