Je kunt het hele jaar door tomaten in de supermarkt kopen, maar geef toe: hun smaak valt in het niet bij die van zelfgekweekte tomaten!
Voor alle tomatenkwekers: ik weet hoelang het duurt voordat je tomaten volledig rijp zijn. Ja, geduld is belangrijk, maar zolang wachten kan behoorlijk frustrerend zijn.
Ik heb mezelf vaak betrapt terwijl ik naar mijn groene tomaten aan de planten keek en me afvroeg of ze ooit zouden rijpen. Natuurlijk doen ze dat, maar is er een manier om het proces wat te versnellen?
Ja, die is er. Of beter gezegd: er zijn meerdere manieren om tuintomaten sneller te laten rijpen. Ik laat je zien hoe je het rijpen kunt stimuleren, zowel aan de plant als na de oogst.
Geen tijd te verliezen, laten we die rode kleur zo snel mogelijk krijgen!
1. Bevorder de luchtcirculatie
Luchtcirculatie speelt een belangrijke rol in de groei van tomaten. Als die niet goed is, lopen je tomaten het risico op ziekten zoals Phytophthora en andere schimmelproblemen.
Veel kwekers weten niet dat een goede luchtcirculatie het rijpen kan versnellen. Houd hier al rekening mee bij het planten.
Zorg bij het uitplanten van zaailingen of het zaaien van tomaten voor voldoende afstand. Een algemene regel is minstens 60 cm tussen elke plant, afhankelijk van de variëteit. Meer dan 90 cm is meestal niet nodig.
Ook snoeien bevordert de luchtcirculatie, vooral door de onderste bladeren en takken te verwijderen.
Bij lage determinate rassen snoei je bladeren tot 20-25 cm vanaf de grond. Bij grotere indeterminate rassen volstaat het om 30-45 cm van de onderste bladeren weg te halen.
Soms is het bladerdek bovenin te dicht; verwijder dan enkele bladeren, maar let op dat je er niet te veel weghaalt. Te veel zon kan de vruchten verbranden.
Verwijder nooit bloemtrossen die vruchten gaan dragen en snoei nooit meer dan een kwart van de plant. De bovenste bladeren beschermen de vruchten tegen fel zonlicht en zorgen voor lagere temperaturen rond de tomaten.
2. Geef water op de juiste manier
Tomaten water geven is niet moeilijk zolang je wateroverlast en onregelmatig water geven vermijdt. Die leiden namelijk tot twee problemen: scheuren en barsten in de vruchten én een vertraagd rijpingsproces.
Te veel water in de grond kan de groei ernstig remmen en ervoor zorgen dat de vruchten langzaam rijpen.
De vuistregel is ongeveer 2,5 cm water per week, inclusief regen en extra watergift.
Een eenvoudig hulpmiddel dat ik zelf gebruik, is een tonijnblikje van ongeveer 2,5 cm diep. Zet dit aan het einde van de rij in de grond en controleer het na een week. Is het blikje niet vol, geef dan meer water. Loopt het over, geef dan minder.
Gebruik je druppelirrigatie, zorg er dan voor dat de lijn ook in het blikje druppelt.
3. Creëer gecontroleerde stress door water uit te stellen
Overbewatering schaadt tomaten, maar wat gebeurt er bij minder water? Verrassend genoeg kan dit juist het rijpen versnellen.
Planten die minder water krijgen, ‘denken’ dat hun leven in gevaar is. Hun belangrijkste doel is voortplanting: vruchten en zaden maken om het voortbestaan te verzekeren.
Daarom sturen ze al hun energie naar het rijpen van de vruchten. (1)
Deze methode wordt zelfs vaak gebruikt om de smaak van tomaten te verbeteren.
Let wel: minder water geven betekent niet dat je helemaal stopt. Het doel is de watergift geleidelijk te verminderen.
Je kunt de extra watergift terugschroeven of helemaal stoppen en enkel regenwater laten doen wat nodig is, maar dat werkt alleen in regenrijke gebieden.
4. Houd ze koel tijdens heet weer
Tomaten rijpen het beste bij 21-24 °C.
Stijgt de temperatuur veel hoger, dan duurt het rijpen langer. Pas wanneer de temperatuur daalt, gaat het proces weer in het gewenste tempo verder.
Het weer kun je niet veranderen, maar je kunt wel helpen. Span bijvoorbeeld een zeil om schaduw te creëren of gebruik zwevende rijbedekking.
Plant je tomaten ook niet op plekken met te veel zon. Ideaal is 6-8 uur zon per dag. Ontvangt de plek meer, kies dan indien mogelijk een schaduwrijker gedeelte van je tuin.
Ook kun je hogere planten, zoals zonnebloemen, naast de tomaten zetten om schaduw te bieden.
Let op: te veel zon kan leiden tot zonnebrand en verkleuring van de vruchten.
5. Houd ze warm tijdens koud weer
In de herfst dalen de temperaturen vaak onder 21 °C en dan kunnen tomaten stoppen met rijpen.
Bedek je planten ’s nachts met zwevende rijbedekking om ze tegen kou en lichte vorst te beschermen.
Blijven de temperaturen laag, oogst de groene vruchten en laat ze binnenshuis narijpen.
6. Top je tomaten
Niet iedereen is fan van het toppen van tomaten, maar tegen het einde van het seizoen kan het nuttig zijn.
Toppen betekent dat je de groeipunten van de hoofdstengels verwijdert, net boven de hoogste bloemtros.
Deze methode werkt alleen bij indeterminate rassen, want determinate rassen zetten in één keer hun vruchten en stoppen daarna met nieuwe groei.
7. Snoei de wortels
Een andere manier om rijping te versnellen is wortels snoeien. Dit geeft de plant stress, net zoals bij waterstress en toppen.
Door stress richt de plant zich op het afmaken van het rijpingsproces in plaats van nieuwe groei.
Doe dit pas als de vruchten bijna rijp zijn en probeer het eerst bij een paar planten.
Tips: gebruik scherp gereedschap, maak een inkeping op ongeveer 30 cm van de plant, steek 20-25 cm diep en maak een halve cirkel rondom.
8. Verwijder enkele onrijpe vruchten
Door een deel van de onrijpe tomaten weg te halen, kan de plant meer energie steken in de resterende vruchten.
Dit is vooral nuttig tegen het einde van het seizoen of bij dreigende vorst.
Het lijkt misschien alsof je tomaten opoffert, maar beter een kleinere oogst van rijpe tomaten dan een emmer vol onrijpe exemplaren.
9. Oogst halfrijpe tomaten
Als je niet kunt wachten, oogst dan tomaten die al beginnen te kleuren en laat ze binnen narijpen.
Dit versnelt niet alleen de rijping, maar helpt de plant ook om nieuwe bloemtrossen te maken.
Hoe weet je of een tomaat klaar is om binnen te rijpen? Let op de kleur: glanzend groen betekent dat ze bijna klaar zijn. Een doffe, matte kleur betekent dat ze nog niet rijpen.
Ook de stevigheid is een teken: harde tomaten zijn nog niet klaar, maar iets zachtere zijn dat wel.
Of wacht op de eerste blos van rood – dan kun je ze plukken en binnen verder laten rijpen.
Versnel het narijpen binnenshuis
Niet alle tomaten rijpen tegelijk. Hoe rijper bij de oogst, hoe sneller ze narijpen.
Leg ze nooit in de koelkast, want dan stopt het rijpingsproces definitief.
Tips voor binnenshuis:
• Leg de tomaten in een papieren zak en vouw de bovenkant dicht.
• Doe er niet te veel in, zodat de lucht kan circuleren. Dit helpt bij de verspreiding van het rijpgas ethyleen.
• Voeg eventueel een appel of banaan toe om het rijpen nog sneller te maken.
Tomaten kun je ook invriezen, maar wacht daarmee tot ze volledig rijp zijn.
Vergroot je oogst door sneller rijpen
Hoe hard we ook proberen, wachten op rijpe tomaten blijft lastig. Het zou mooi zijn als het seizoen het hele jaar door duurde, maar helaas is dat niet zo.
Met deze methoden kun je het rijpen wel versnellen en zo genieten van een langere oogstperiode.
Geniet van de volle smaak van je eigen tomaten, dat heb je verdiend!
Bronnen
- Takács, S., Pék, Z., Csányi, D., Daood, H. G., Szuvandzsiev, P., Palotás, G., & Helyes, L. (2020). Influence of Water Stress Levels on the Yield and Lycopene Content of Tomato. Water