Helaas gebeurt het vaak dat mensen in hun leven een keer te maken krijgen met een traumatische ervaring. Denk aan een ongeluk, misbruik, of het overlijden van een dierbare. Het meemaken van een dergelijke traumatische gebeurtenis hoeft niet altijd te zorgen voor klachten, maar toch gebeurt het vaak. Maar liefst zeven procent van de Nederlanders krijgt last van PTSS (posttraumatische stress-stoornis). Dit heeft natuurlijk gevolgen voor de persoon zelf, maar ook voor de mensen om hem of haar heen. Hoe zit het bijvoorbeeld met PTSS en liefde? Relaties kunnen door PTSS verbroken worden en ook gezinnen kunnen uit elkaar vallen.
Hoe ga je om met een partner die PTSS heeft? In dit artikel lees je hoe je jouw partner kan helpen bij het verwerken van het trauma en hoe je hem of haar het beste kan blijven steunen.
Wat is PTSS?
Iemand kan PTSS ontwikkelen wanneer de persoon dus een trauma heeft meegemaakt of lange tijd blootgesteld is aan traumatische gebeurtenissen. De klachten die iemand met PTSS ervaart, kunnen onder andere zijn:
- Problemen met het vertrouwen van anderen
- Moeite met emotieregulatie
- Eenzaamheid
- Herbelevingen van het trauma
- Alertheid
- Hopeloos
- Altijd een ‘beschermer’ zoeken
- Chronisch verdriet en depressie
- Chronisch gespannen en andere fysieke klachten
- Denken dat je altijd faalt
- Enorme schaamte gevoelens
- Nachtmerries
- Prikkelbaarheid
- Woede
- Slaapproblemen
De herbelevingen gaan gepaard met angst, verdriet en soms ook boosheid. PTSS zal niet zomaar vanzelf overgaan, en de emoties vermijden zal de problemen alleen maar verergeren.
PTSS en liefde
We hebben allemaal de behoefte om een verbinding aan te gaan met mensen die we liefhebben: familieleden, vrienden en natuurlijk onze partner. De relatie met een partner kan een veilige basis worden waarin er een hechte verbinding wordt gecreëerd. Een liefdesrelatie is vaak de meest intieme band die je kunt ervaren.
Mensen met PTSS hebben vaak heftige verhalen en voelen zich hulpeloos. Behalve dat ze zelf problemen ervaren, heeft het ook enorme gevolgen voor hun relaties. PTSS en liefde is een ingewikkelde combinatie. Iemand kan een heel ander persoon worden als hij of zij PTSS heeft ontwikkeld. De persoon zal sneller geprikkeld zijn dan vroeger, wat natuurlijk ook een effect heeft op dierbaren. Ook zullen mensen met PTSS vaak slaapproblemen ervaren en hebben ze moeite met zich te concentreren. En dit alles uit zich al snel in conflicten met de partner en ook met eventuele kinderen.
Jonge kinderen kunnen gaan denken dat het hun schuld is, of ze voelen dat hun ouders minder aandacht voor hen hebben. Als de PTSS lang aanhoudt of niet wordt behandeld, kan het binnen een gezin tot problemen op verschillende vlakken leiden. Daarom is het zo belangrijk om de partner bij de behandeling te betrekken.
Als jij een partner met PTSS heb, is dat erg meilijk. Ze zijn namelijk onvoorspelbaar en kunnen heel intens reageren. Ook kunnen ze soms ongeïnteresseerd overkomen, maar trek dit je niet persoonlijk aan; ze doen het namelijk niet expres.
Enorme belasting
Wanneer één van de twee partners PTSS ontwikkeld, kan dat de relatie enorm belasten. In een liefdesrelatie is het normaal om met elkaar persoonlijke ervaringen te delen, die zowel positief als negatief kunnen zijn. Wanneer één van de twee een trauma heeft meegemaakt, kan het voor beiden soms aanvoelen alsof er meer over negatieve ervaringen wordt gesproken dan positieve. De partner van iemand met PTSS kan zich in veel gevallen ontzettend machteloos voelen. Ook kun je soms denken dat je partner afstand van je neemt. Als jij vervolgens de verbinding wil herstellen en je getraumatiseerde partner heel emotioneel reageert of zichzelf kritisch opstelt, kan je soms wanhopig worden. PTSS en liefde is gecompliceerd, maar gelukkig zijn er manieren om de getraumatiseerde partner te ondersteunen en de verbinding tussen de twee partners te behouden.
Hoe omgaan met een partner die aan PTSS lijdt?
Mensen die aan PTSS lijden, geloven in veel gevallen dat datgene wat ze hebben meegemaakt, hun eigen schuld is. Daarom zullen ze niet snel hun gevoelens hierover uiten tegenover hun partner. Vervolgens ontstaat er onbegrip, en dat maakt de situatie er niet beter op. Om te vermijden dat de partners hun verbinding verliezen, is het zo belangrijk om de ‘gezonde’ partner bij behandelingen te betrekken. Zo zullen beide partners begrijpen wat er in het verschiet ligt. Therapie voor PTSS kan bijvoorbeeld EMDR of Imaginaire Exposure zijn. Ook krijgt de partner advies en handige tips om er voor zijn/haar zieke partner te zijn.
Iemand met PTSS heeft veel behoefte aan een veilig gevoel, en dan vooral in een liefdesrelatie. Als partner kun je die veilige basis creëren door te begrijpen waar jouw partner precies behoefte aan heeft.
Als jij als gezonde partner je getraumatiseerde maatje genoeg steun geeft, zal hij of zij zich veiliger gaan voelen. En dat gevoel van veiligheid geeft ruimte om zich kwetsbaar op te stellen. Wees lief, empatisch en blijf je partner met liefde behandelen. Maar ook je eigen grenzen stellen is hierbij essentieel. Zo creëer je helderheid alsook ruimte voor kwetsbaarheid.
Belangrijke dingen om te doen:
- In je dagelijks leven voorspelbaar zijn voor je geliefde
- Je partner ruimte geven
- Als je iets zegt, wees dan concreet en duidelijk
- Voor elkaar dingen doen zonder dat daar verwachtingen uit voortkomen
- In plaats van te oordelen vragen stellen of iets aanbieden
- Ondersteunend zijn en dit ook uitspreken (maar wel persoonlijke grenzen bewaken)
- Ook ruimte voor jezelf bewaren
- Betrouwbaar blijven
Wat kun jij als partner van iemand met PTSS doen? 15 Tips
PTSS en liefde is moeilijk. Maar gelukkig zijn er verschillende dingen die je kan doen om je partner met PTSS zo goed mogelijk te steunen. Hieronder 18 nuttige tips.
Betrokken blijven bij de behandeling
Zoals ook al eerder genoemd, is het als partner van iemand met PTSS belangrijk om betrokken te blijven bij zijn/haar behandeling. Dit kan echt ontzettend waardevol zijn voor je partner en ook voor de relatie. Je krijgt zo een beter idee van waar je partner mee bezig is, zodat je ook meer begrip kunt opbrengen. Voor de behandeling van PTSS zijn er verschillende methoden, zoals eerder genoemd EMDR en Imaginaire Exposure. EMDR kan ervoor zorgen dat herinneringen aan het trauma en triggers verzacht worden, zodat heftige emoties minder heftig worden. Het trauma krijgt zo steeds minder invloed op het welzijn van de persoon.
Geduld hebben
Ook dien je geduld op te brengen voor je zieke partner. Je moet beseffen dat je partner bepaalde dingen niet doet of zegt om jou dwars te zitten. Neem negatieve reacties daarom niet altijd meteen persoonlijk. Ook dien je geduld te hebben met de behandeling, want de resultaten zullen vaak op de langere termijn pas zichtbaar worden.
Je komt niet zomaar van een trauma af. Het verwerken van zo’n gebeurtenis kost tijd en energie. Laat je partner weten dat het oké is dat hij of zij tijd nodig heeft. Het kan soms ook langer duren dan verwacht, maar het belangrijkste is dat jij je partner te allen tijde blijft steunen. Om PTSS en liefde te kunnen ‘herenigen’, is er geduld en begrip nodig.
Iemand die een trauma heeft meegemaakt, zal naast tijd ook ruimte nodig hebben om met zijn of haar emoties om te kunnen gaan, en om het een plekje te kunnen geven. Als partner is het dan essentieel dat je hem of haar ook die ruimte geeft. Doe je dat niet, dan kan het zijn dat je partner weer terugvalt.
Je in het ziektebeeld verdiepen
Het is handig om zelf ook je wat meer in te lezen over het onderwerp. Zoek op het internet meer informatie over PTSS en stel vragen aan de behandelaar. Ga een gesprek aan met je partner en kom samen tot een plan of maak afspraken om de behandeling zo succesvol mogelijk te maken.
Transparant blijven
Zorg voor een transparante relatie, waarbij je betrouwbaar bent, structuur aanbrengt en reëel bent. Houd je aan je woord en doe wat je zegt dat je gaat doen. Deze dingen zullen ervoor zorgen dat je een veiligheidsgevoel creëert, alsook je partner een gevoel van stabiliteit geeft.
Als dat je lukt, heeft jouw getraumatiseerde partner een veilige basis om zich vanuit te ontwikkelen. Daardoor zal hij of zij zich steeds meer durven open te stellen. En dit zal een positieve impact hebben op de relatie.
Luisteren
In een relatie wil je de ander kunnen geven wat je zelf ook graag zou willen ontvangen. Een goed voorbeeld is iemand die naar je luistert, die empathisch is en die jou steun wil bieden. PTSS en liefde gaat dus ook om een luisterend oor te bieden aan je partner die het zo nodig heeft.
Praten
In iedere relatie is het essentieel dat er gepraat wordt en dat beide personen naar elkaar luisteren. Maar in een relatie met iemand die aan PTSS lijdt, kan dat allemaal wel eens lastig zijn. De getraumatiseerde partner kan soms niet helder meer denken, zich angstig voelen of zich zelfs schamen. Als partner is het ontzettend belangrijk dat je met je partner praat over het trauma en de consequenties ervan voor het dagelijkse leven. Als jouw partner in staat is om steeds weer opnieuw verhaal te doen over de traumatische ervaringen, kan hij/zij dit langzaamaan gaan verwerken. Hij of zij zal meer rust en vertrouwen ervaren. Als je partner het moeilijk blijft vinden om erover te praten, is de hulp van een therapeut extra van belang.
Niet oordelen
Het komt vaak voor dat de gezonde partner het gedrag dat voortkomt uit het trauma gaat veroordelen. Dat doen wij mensen nu eenmaal, en we gebruiken daarbij ons eigen referentiekader. Wat je partner heeft meegemaakt, zal invloed hebben op hoe hij/zij in het heden op dingen reageert. Je partner kan vanuit emotionele of fysieke herbelevingen van het trauma een reactie geven op dingen die nu gebeuren.
Misschien heb je de neiging om te denken dat je partner wel heel emotioneel reageert. Of soms gewoon dingen veel te ingewikkeld maakt. Als dit gebeurt, is het belangrijk om te beseffen dat je partner er niet voor kiest om zo te reageren. Als jij gaat oordelen, zal je partner daar niet beter van worden. Integendeel: het zelfvertrouwen van je getraumatiseerde partner zal afnemen, en hij of zij zal zich ook niet meer zo veilig voelen.
Moeilijk om ‘normaal’ te reageren
Iemand met PTSS zal het moeilijk vinden om ‘normaal’ of anders te reageren. Ze worden nu eenmaal getriggerd door iets wat ze terugbrengt naar die traumatische situatie. Zulke triggers kunnen enerzijds extern zijn, of anderszijds intern. Een voorbeeld van een externe trigger is als iemand iets zegt of doet, of een bepaalde locatie. Intern is bijvoorbeeld een herinnering, gevoel, of geluid. Als de persoon weer wordt herinnerd aan de traumatische gebeurtenis, kan dat PTSS symptomen veroorzaken. PTSS en liefde kunnen samen voorkomen als beide partners elkaar blijven helpen.
Als partner is het belangrijk om niet meteen vanuit je eigen gevoelens te reageren. Houd altijd in je achterhoofd dat er hier sprake is van een trauma en de gevolgen ervan. Probeer op zulke momenten objectief te blijven en je partner toch te steunen. Laat je partner weten dat hij/zij op een veilige plek is en dat jij hem/haar zal steunen. Je kunt dit verbaal overbrengen, maar je kunt ook je partner een knuffel geven of hem/haar liefdevol aanraken.
Eigen controle
Het is voor getraumatiseerde mensen vaak erg moeilijk als ze het gevoel hebben geen keuze of controle te hebben in of over hun leven. Sommige van deze mensen hebben een trauma meegemaakt waarbij de persoon geen keuze had dan de situatie te doorstaan. Daarom is het zo belangrijk voor hen om zelf keuzes en besluiten te mogen maken. Het is dus ook fijn als je jouw partner bij beslissingen betrekt, je met hem/haar over dingen overlegt en dat hij of zij het gevoel heeft dat er naar hem/haar geluisterd wordt.
Voor jezelf blijven zorgen
Je partner heeft veel steun nodig, maar het is net zo belangrijk om ook lief voor jezelf te blijven. De PTSS van je partner heeft ook veel impact op jouw leven. Neem daarom genoeg tijd voor jezelf, ga regelmatige leuke dingen doen en maak tijd voor ontspanning. Je partner heeft het moeilijk, maar dat betekent niet dat jij niet meer mag genieten van het leven.
Natuurlijk houden jullie rekening met elkaar. Er zijn tijden waarin de één meer steun nodig heeft dan de ander. Op andere momenten is het weer andersom. Maar voordat je iemand kan helpen, moet je zelf eerst gezond zijn. Dus je partner steunen en begrip tonen is essentieel, maar jezelf in de situatie verliezen, maakt niemand beter. PTSS en liefde is soms moeilijk, maar probeer je partner te blijven motiveren om nog steeds de mooie kanten van het leven te zien. Inspireer hem of haar, en geef hem/haar extra kracht om door deze moeilijke tijd heen te komen.
In iedere relatie is het essentieel om ook rekening te blijven houden met je eigen behoeften, grenzen en wensen. Verwaarloos je eigen gezondheid niet en houd je eigen welzijn in de gaten. Je kunt dat bijvoorbeeld doen door zelf een vertrouwenspersoon te hebben die jou een luisterend oor biedt wanneer je daar behoefte aan hebt.
Triggers noteren
Probeer op te schrijven welke dingen PTSS symptomen bij je partner veroorzaken. Zo kun je dat soort situaties, of personen, vermijden. Als jouw partner naar wordt van enge films, zet je die niet meer op. Ook is het handig om te noteren hoe je partner zou kunnen reageren in bepaalde situaties. Dat kan namelijk helpen als zich onverwachte situaties voordoen.
Behalve de triggers, dien je ook te begrijpen wat de behoeftes en persoonlijke grenzen zijn van je getraumatiseerde partner. Maak samen een plan van wat er nodig is wanneer je partner weer een herbeleving ervaart. Dit maakt jullie relatie sterker en geeft ook allebei een gevoel van controle. Jullie zijn immers een team.
Probeer niet de therapeut uit te hangen
Het is normaal dat je als partner er alles aan wil doen om je partner te helen. En dit komt natuurlijk voor uit liefde. Maar als jij de rol van therapeut over gaat nemen, kan het zijn dat je partner zich (weer) niet serieus genomen voelt. Soms zal je het even niet meer weten, en dat is oké. Maar het beste kun je gewoon je rol als partner aanhouden, door de gevoelens van je partner te bevestigen. Zeg bijvoorbeeld: ‘Wat zal dat ontzettend moeilijk voor je zijn geweest’, of ‘Ik zie dat je veel verdriet hebt en dat je het zwaar hebt’.
Zorg voor een sterk sociaal vangnet
Het is belangrijk dat jullie allebei een stevig vangnet hebben. Het is daarbij fijn dat jij ook af en toe je hart kunt luchten bij iemand die je vertrouwt. Behalve dat je partner met jou of een therapeut kan praten, is het ook belangrijk dat hij steun krijgt van vrienden en familie.
Positiviteit
Probeer altijd positief te blijven. Steun je partner wat extra wanneer hij/zij weer een moeilijk moment heeft en zich verdrietig voelt. Mensen met PTSS zijn nu eenmaal vaker depressief dan gelukkig, en daarom is het zo belangrijk dat jij als partner een positieve invloed hebt. Als jij negatief gaat reageren, zal dat de PTSS symptomen alleen maar erger maken. Vermijd dus het zeggen van dingen als: ‘De tijd is aangebroken om verder te gaan met je leven’ of het niet serieus nemen van de gevoelens van je partner.
Heb vertrouwen in jezelf en in je partner
Voor iemand met PTSS is het ontzettend belangrijk dat jullie beide op elkaar kunnen vertrouwen. Soms, wanneer je partner weer een moeilijk moment heeft, kan vertrouwen hem of haar dat extra zetje geven om te blijven vechten. Op zulke momenten kun jij als gezonde partner dingen zeggen als:
- ‘Je kunt het, je bent zo sterk!’
- ‘Ik heb vertrouwen in je’
- ‘Je kunt op mij vertrouwen’
- ‘Je bent op het juiste pad!’
- ‘Ik vind jou dapper’
PTSS en liefde is een uitdagende combinatie, maar door je partner genoeg te steunen en er voor hem/haar te zijn, nemen de symptomen van PTSS op den duur af en zal de liefde weer toenemen.
Geloof je partner
Soms kan het een uitdaging zijn om te geloven wat je partner heeft meegemaakt. We kunnen we het ons gewoon niet voorstellen dat iemand daadwerkelijk zoiets heeft moeten doormaken. De gezonde partner is dan al snel geneigd om het trauma te bagatelliseren. Maar dit is eerder een gevolg van het niet willen geloven dat zijn/haar partner dat trauma werkelijk heeft meegemaakt, omdat dat een pijnlijke gedachte is. Ook al kun je je het niet voorstellen, is het essentieel dat jij het trauma en de gevolgen ervan serieus neemt en gelooft. Als jij dat doet, kan dat je partner meer zelfvertrouwen geven. In dit artikel kun je meer lezen over hoe je partner zijn/haar zelfvertrouwen kan vergroten.
Conclusie PTSS en liefde
Zoals je hebt kunnen lezen, is het hebben van PTSS een enorme uitdaging voor zowel de partner die het trauma overleefd heeft, als zijn/haar partner. PTSS is een gecompliceerde aandoening, maar als partner zijn er een heleboel dingen die je kunt doen om je lief te helpen bij de verwerking van het trauma. PTSS en liefde? Je denkt in de eerste instantie misschien dat dat een onmogelijke combinatie is. Echter, als jij de tips uit dit artikel kunt meenemen in je relatie, dan zul je zien dat de PTSS klachten van je partner op den duur zullen verminderen, waardoor er vervolgens weer meer liefde tussen jullie kan bloeien!