Het hebben van een bipolaire stoornis en relaties onderhouden kan een lastige combinatie zijn, maar niets is onmogelijk. Als er iemand in jouw nabije omgeving een bipolaire stoornis heeft, is het belangrijk dat je je verdiept in deze stoornis en begrijpt wat voor gevolgen het het met zich meebrengt. Mensen met een bipolaire stoornis kunnen een prima leven leiden, maar belangrijk is wel dat ze hun behandeling serieus nemen. Heb jij een relatie met iemand die aan een bipolaire stoornis leidt, dan is het van belang dat je weet hoe je hem/haar het beste kunt helpen. De steun van de partner, familie en vrienden is namelijk van essentieel belang.
Kenmerken bipolaire stoornis?
Mensen die last hebben van een bipolaire stoornis ervaren grote stemmingswisselingen. De persoon zal zich ofwel manisch, ofwel depressief voelen en tussendoor een normale, stabiele stemming ervaren. In een manische episode heeft de persoon veel energie en is hij/zij opgewekt. Het lijkt alsof de persoon de hele wereld aankan. In een depressieve episode, daarentegen, voelen mensen met een bipolaire stoornis zich juist somber, met weinig energie en hebben ze nergens zin in. Een bipolaire stoornis kan zich bij iedereen net een beetje anders uiten.
De diagnose van een bipolaire stoornis kan slechts worden gesteld wanneer de persoon op z’n minst één keer een (hypo)manie heeft ervaren in combinatie met een depressieve fase.
Een bipolaire stoornis kan bovendien erfelijk zijn. De oorzaken van de stoornis zijn nog niet bekend, maar er wordt geloofd dat een bipolaire stoornis – en andere affectieve stoornissen – het gevolg zijn van neurobiologische- en psychosociale factoren.
De stoornis is een ernstige aandoening die niet zomaar over zal gaan. Eén tot twee procent van de Nederlandse bevolking heeft er last van. Zoals je wel kunt begrijpen, kan het hebben van een bipolaire stoornis en relaties onderhouden een lastige combinatie zijn.
Manie
De manische periode duurt op z’n minst een week lang. In deze periode voelen mensen met een bipolaire stoornis zich voornamelijk opgewekt, zijn ze in een goede stemming en hebben ze maar weinig slaap nodig. Mensen kunnen tijdens een manische episode tijdelijk worden opgenomen in een psychische instelling
Hypomanie
Een hypomanie is als een manie, maar dan minder ernstig. Mensen hoeven meestal niet opgenomen te worden.
Depressie
De depressieve periode zal minstens twee weken aanhouden en symptomen die hierbij komen kijken zijn: geen plezier kunnen beleven, lusteloosheid en problemen met de concentratie.
Gemengde episode
Er zijn mensen die gemengde episodes meemaken, waarbij ze dagelijks symptomen hebben die kenmerkend zijn voor zowel een manische- als een depressieve episode. Iemand heeft dan bijvoorbeeld een sombere en negatieve stemming, en tegelijkertijd voelt de persoon zich ook onrustig en is hij/zij snel geïrriteerd.
Bipolaire stoornis type 1 en 2
Er zijn twee typen bipolaire stoornis: type 1 en type 2. In het eerste geval zal de persoon last hebben van afwisselende periodes van zware depressie en manie. De stemming is redelijk stabiel tussen deze episodes in. In het geval van de bipolaire stoornis type 2 heeft iemand minstens één hypomanie en een depressie meegemaakt, echter nog nooit een manie.
Het hebben van een bipolaire stoornis en relaties onderhouden, is door deze kenmerken vaak een enorme uitdaging.
Gevolgen voor de persoon zelf
Omdat iemand met een bipolaire stoornis last heeft van hevige stemmingswisselingen, is het voor hem/haar vaak moeilijk om te begrijpen wat zijn/haar identiteit is. Bovendien kan het hebben van deze stoornis invloed hebben op het zelfbeeld. Mensen kunnen onzeker worden en ze kunnen een verdrietige fase meemaken wanneer ze gediagnosticeerd worden. Wellicht verliezen ze hun baan, omdat de diagnose ertoe heeft geleid dat hun toekomst er ineens anders uit is komen te zien.
Een bipolaire stoornis kan alle levensgebieden beïnvloeden. In het geval van ernstige episodes, kan de persoon soms niet naar school of gaan werken. Bovendien kunnen ze hun rol als ouder of partner ook niet meer goed vervullen. En tijdens een manische fase kunnen mensen zich uitbundig gedragen, wat later schaamte kan veroorzaken.
Bovendien hebben mensen met deze aandoening een grotere kans op suïcidaal gedrag.
Bipolaire stoornis en partner relaties
Het hebben van een bipolaire stoornis en relaties aangaan met andere mensen, is vaak lastig. Partners van mensen met deze stoornis hebben vaak al snel door dat er weer een nieuwe episode aan zit te komen. Voor hen kan het echter moeilijk zijn om dit bespreekbaar te maken met hun bipolaire partner.
Omdat de partner met de aandoening steeds wisselt van stemming, kan het lastig zijn voor de ander om te begrijpen hoe hij/zij zich het beste tegenover hem/haar kan opstellen. Daarnaast kan het vervelend zijn als de persoon zich in een manische fase uitbundig gedraagt.
Een bipolaire stoornis heeft dus zeker invloed op het hebben van relaties met andere mensen. Wanneer de persoon weer in een manische of depressieve fase zit, zal hun partner soms andere rollen moeten vervullen. In ‘normale’ of stabiele fases moeten er ook weer aanpassingen worden aangebracht. Het komt daarom wel eens voor dat een bipolaire stoornis het functioneren van het gezin verstoort.
Hoe een partner met bipolaire stoornis te blijven steunen
Het hebben van een relatie met iemand die aan een bipolaire stoornis lijdt, betekent niet dat jij als partner je hele leven aan de kant moet zetten. Je kunt een hele hoop voor je partner betekenen zonder jezelf en je eigen behoeften weg te cijferen. Dingen die je als partner kunt doen om je bipolaire partner te blijven ondersteunen, lees je hieronder.
Geduld
Als partner van iemand met een bipolaire stoornis, is het essentieel om geduld uit te oefenen en emotionele balans in de relatie te brengen. Partners dienen te beseffen dat mensen die een bipolaire stoornis hebben, onbedoeld bepaalde gedragingen laten zien.
Ontwerp een signaleringsplan
Het hebben van een bipolaire stoornis en relaties onderhouden, is niet makkelijk, maar niet onmogelijk. De stemmingswisselingen kunnen een relatie negatief beïnvloeden. Belangrijk is daarom om samen een signaleringsplan te maken. Met zo’n plan kun je als partner op tijd de signalen herkennen die wijzen op een bepaalde episode. In het plan dient opgeschreven te worden wat de persoon zelf en zijn/haar omgeving het beste kunnen doen om een crisis te voorkomen. Maak onderling goede afspraken. Essentieel is dat de partner nooit de rol van therapeut op zich neemt.
Over tijd zul je uit ervaring steeds beter weten wanneer je partner weer een episode aan het krijgen is. En daardoor zul je ook steeds beter kunnen handelen en de aanval zelfs kunnen voorkomen.
Communiceer met de dokter
Jij als partner bent een enorm belangrijke informatiebron voor de dokter. Omdat jij constant in de buurt van je bipolaire partner bent, kun jij de dokter dus goed op de hoogte brengen van zijn/haar situatie. Zo wordt het makkelijker voor de dokter om de ontwikkelingen van je partner in de gaten te houden. Als het jou lukt om goed te communiceren met de dokter, zal je bovendien het maximale uit ieder consult kunnen halen. Houd geen dingen achter voor de dokter, en noteer dingen die volgens jou belangrijk zijn om mee te nemen naar een volgend consult.
Vermijd het constant willen beschermen van je partner
Als jij je overbeschermend gaat opstellen, zal dat onaangenaam zijn voor jullie beiden. Mensen met een bipolaire stoornis kunnen hun leven over het algemeen goed leiden. Voor buitenstaanders is het net alsof ze nergens last van hebben. Als je partner weer stabiel is, probeer dan niet zijn/haar verantwoordelijkheden op je te nemen en behoud je eigen autonomie.
Heeft je partner echter weer last van een aanval, dan is het wel belangrijk om zo veel mogelijk aanwezig te zijn. Je wil daarmee ook zelfdestructief gedrag vermijden.
Vermijd het geven van kritiek
Het kan voorkomen dat je jouw partner onbewust bekritiseert. Maar dat moet je proberen te voorkomen, omdat jij waarschijnlijk één van de enige mensen bent die jouw partner vertrouwt.
De symptomen die jouw partner laat zien, zijn echt. Hij/zij is niet dramatisch en probeert ook niet de aandacht te trekken. Je partner wil ook het liefst deze stoornis niet hebben. Misschien doet jouw partner al het mogelijke om de invloed van de stoornis op jullie leven te beperken. Houd dat in je achterhoofd en blijf je steun bieden.
Houd de inname van medicatie in de gaten
Als je partner medicijnen neemt, zoals natuurlijk voorgeschreven door een arts, houd dan in de gaten dat hij/zij die op de juiste manier blijft nemen. Mensen hebben nogal eens de neiging om met hun medicatie te stoppen wanneer ze het gevoel hebben dat het beter met ze gaat. En dat kan natuurlijk niet zomaar. Stoppen met medicatie of minder nemen, moet altijd overlegd worden met een arts. Anders kan dat de behandeling negatief beïnvloeden.
Hoe kun je als partner voor jezelf blijven zorgen?
Mensen die een relatie hebben met iemand die een bipolaire stoornis heeft, vergeten soms aan hun eigen behoeften te voldoen. Ze vergeten tijd voor zichzelf te maken en voor hun eigen mentale gezondheid te zorgen.
Maar de bipolaire stoornis van je partner kan ook voor jou erg uitputtend worden. Daarom is het zo belangrijk om ook tijd te maken voor jezelf en je eigen dingen te blijven doen. Geef bijvoorbeeld niet hobbies op die je zo graag doet of je helpen ontspannen.
Onthoud dat een bipolaire stoornis niet zomaar overgaat, en dat dit iets zal zijn waar je voor altijd mee moet leren omgaan.
Er zijn momenten dat je sterk genoeg moet zijn om voor jou én je partner te zorgen. En dit kan wel eens zwaar vallen. Ook daarom is het zo belangrijk dat je steun krijgt van familie en vrienden.
Vind je het steeds lastiger om de stoornis van je partner te managen, dan is het wellicht het beste om zelf contact op te nemen met een psycholoog. Een psycholoog kan je helpen om de situatie beter te managen. Voel je vooral niet schuldig, want dit is juist een hele dappere beslissing. Het kan uitdagend zijn om ieder dag te leven met iemand die een bipolaire stoornis heeft. Een bipolaire stoornis en relaties is soms een lastige combinatie, maar als de betrokkenen hun best doen voor elkaar, moet het lukken. Wees niet bang om steun te zoeken voor jezelf om te kunnen blijven genieten van het leven. Bovendien kan het helpen om een vriend(in) of familielid te hebben bij wie je je hart af en toe kunt luchten.
Een bipolaire stoornis en vriendschap
Het hebben van een bipolaire stoornis en relaties zoals vriendschappen aangaan, kan ook soms moeilijk zijn. Ben je de vriend(in) van iemand met een bipolaire stoornis, dan is het wederom essentieel dat je niet de therapeut gaat uithangen. Wees en blijf een vriend(in). Natuurlijk mag je wel altijd laten weten dat je bezorgd bent, en hem/haar vragen hoe het met hem/haar gaat.
Ook is het nogmaals belangrijk om zelf genoeg steun te hebben en er eventueel met anderen over te praten. Als jouw bipolaire vriend(in) nog geen hulp heeft gevonden, dan is het misschien van belang om hier samen iets aan te doen. Professionele hulp is bij bipolaire stoornissen essentieel. Moedig je vriend(in) aan om hulp te zoeken en probeer zo nu en dan eens mee te gaan ter ondersteuning.
Wat te doen bij een manie?
Wanneer jouw vriend(in) door een manische fase gaat, kan dat veel energie van jou vragen. Om hem/haar te steunen, kun je het beste zorgen voor rust en vermijden dat je vriend(in) wordt blootgesteld aan teveel prikkels. Soms is een gesprek voeren voor je vriend(in) al te veel. Bied hem/haar gewoon wat rust, maar ben er wel voor hem/haar.
Hoe te handelen bij een depressie?
Als je vriend(in) depressief is, dan moet je nogmaals aantonen dat je er altijd voor hem/haar bent. Het kan zijn dat je vriend(in) zich gaat afzonderen en contact met de buitenwereld zoveel mogelijk probeert te vermijden. Het is dan belangrijk om niet opdringerig te worden, maar wel aan te tonen dat je beschikbaar bent. Geef je vriend(in) af en toe een belletje om te vragen hoe het gaat, of vraag of je een keertje langs mag komen. Toon begrip voor de situatie.
Toch is het net zo belangrijk om ook jezelf af en toe rust en afstand te gunnen. Het kan voor jou behoorlijk zwaar worden mentaal.
Onthoud nogmaals dat je zijn/haar vriendin bent, en geen therapeut. Bied hulp en steun, maar vergeet niet voor jezelf te blijven zorgen. En focus je ook op de fijne kanten van jullie vriendschap, want je vriend(in) is meer dan alleen zijn/haar stoornis.
Wat je ook kunt doen, is samen met je vriend(in) een cursus volgen om meer te weten te komen over een bipolaire stoornis. Niet alleen toon je daar interesse mee, ook kan het je helpen om beter om te gaan met de stoornis.
Net zoals in liefdesrelaties, is het bij een bipolaire stoornis en vriendschap net zo belangrijk om samen een noodplan uit te schrijven. Zo weten alle naasten hoe ze moeten handelen wanneer er weer sprake is van een episode.
Wat te doen bij een crisis
Op het moment dat je partner, of vriend(in) een crisis heeft, is het ten eerste belangrijk om te begrijpen of hij/zij zichzelf of iemand zou kunnen bezeren.
Als je denkt dat je geen controle over de situatie kunt houden, zoek dan zo snel mogelijk hulp. Wanneer je partner of vriend(in) een crisis heeft, moet je hem/haar nooit alleen laten. Raadpleeg de behandelend arts. Het is belangrijk dat je het nummer van de dokter bij de hand hebt zodat je hem/haar kunt bereiken ook in noodgevallen.
Wellicht is het handig om je partner aan te sporen om zijn/haar dokter te bellen wanneer hij/zij denkt weer een crisis te krijgen. Op deze manier zorgen jullie er beide voor dat de situatie zo goed mogelijk onder controle blijft.
Bipolaire stoornis en relaties: Wat zijn de behandelmethoden?
Zoals je al hebt kunnen lezen, is een bipolaire stoornis niet te genezen. Gelukkig zijn er verschillende behandelmethoden die ervoor zorgen dat mensen hun leven zo goed mogelijk kuntnenleiden. Zeventig procent van de mensen die een behandeling volgen, hebben er baat bij. Een behandeling is meestal een combinatie van therapie en medicijnen. Het behandelplan dient samen met de dokter en/of therapeut te worden opgesteld.
Het hebben van een bipolaire stoornis en relaties onderhouden, is soms erg lastig. Een behandelprogramma is daarom essentieel, zodat de situatie zo goed mogelijk onder controle kan worden gehouden. Niet alleen voor de eigen kwaliteit van leven, maar ook die van de mensen om de patiënt heen, zoals de familie en partner.
Gesprekstherapie
Ten eerste is het van belang om in gesprek te gaan met een psycholoog. Bij een psycholoog kan er individuele therapie worden gevolgd, maar ook therapie samen met het gezin of de partner. Soms is gesprekstherapie genoeg, maar er zijn ook nog andere soorten therapieën.
Psycho-educatie
Hoe meer kennis je hebt van een bipolaire stoornis, hoe beter je er mee om kunt gaan. Psycho-educatie zorgt ervoor dat je meer inzicht krijgt in wat de stoornis met jou of je partner doet en wat de kenmerken zijn.
Cognitieve therapie
Tijdens cognitieve therapie wordt er gekeken naar stemming en gedachten, en dat die nauw met elkaar zijn verbonden. Bij deze therapie leert de patiënt de tekens te herkennen van een beginnende manische episode of depressie.
ACT
Bij ACT, ofwel ‘Acceptance and Commitment Therapy’, draait het erom dat je als patiënt je situatie accepteert, en erken je dat een bipolaire stoornis niet te genezen valt. Dit zorgt er uiteindelijk voor dat je negatieve gevoelens over het hebben van de stoornis afnemen. En daardoor zal ook je kwaliteit van leven toenemen.
Kliniek opname
Een bipolaire stoornis kan zich bij iedereen anders uiten. Waar de één alleen lichte klachten ervaart, kan de ander last hebben van waanideeën en zelfs suïcidale gedachten. Wanneer de situatie ernstig is, kan het zijn dat iemand met een bipolaire stoornis opgenomen moet worden in een kliniek.
Medicatie
Bij de behandeling van een bipolaire stoornis, is medicatie essentieel. De juiste medicatie zorgt ervoor dat de persoon minder last krijgt van stemmingswisselingen en ze zich mentaal dus meer stabiel voelen. En dit zorgt ervoor dat ze hun dagelijkse leven veel beter door kunnen komen en dat hun relaties met anderen verbeteren.
De soort medicatie hangt af van de klachten die worden ervaren. De dokter zal ervoor zorgen dat hij/zij de patiënt de juiste medicatie voorschrijft. Een voorbeeld van een medicijn dat vaak wordt voorgeschreven tegen stemmingswisselingen is lithium. Bovendien wordt er vaak gebruik gemaakt van antidepressiva, vooral tijdens een depressieve episode van iemand met een bipolaire stoornis.
Zijn er ook voordelen aan een bipolaire stoornis?
We hebben het natuurlijk voornamelijk gehad over de lastige kanten van het hebben van een bipolaire stoornis. Voor de persoon zelf, maar ook de familie, vrienden en partner. Maar zijn er dan ook nog goede kanten aan deze stoornis? Er zijn eigenschappen die mensen met een bipolaire stoornis soms hebben, die eigenlijk heel positief kunnen zijn.
Zo zijn er bijvoorbeeld artiesten die tijdens een manische periode de mooiste kunstwerken hebben gemaakt. Omdat mensen met een bipolaire stoornis tijdens een manische periode soms fantastische ideeën krijgen en heel zelfverzekerd zijn, kan dat wel eens goed uitpakken. Ze zijn creatiever, hun brein is erg actief en ook hebben ze meer energie. Het probleem is dat deze positieve eigenschappen op een gegeven moment kunnen omslaan in iets negatiefs. Denk bijvoorbeeld aan het op zich nemen van veel meer werk dan de persoon eigenlijk aankan, omdat hij/zij tijdens de manische periode dacht dat wel voor elkaar te krijgen. Want op het moment dat de manische fase weer omslaat in een depressie, verliest de persoon al zijn/haar energie en positiviteit.
Bipolaire stoornis en relaties: Conclusie
Het hebben van een bipolaire stoornis en relaties onderhouden kan daadwerkelijk een uitdaging zijn. Voor iemand met een bipolaire stoornis is het van belang om professionele hulp te zoeken, en voor de partner, familie en vrienden is het belangrijk om genoeg steun te bieden. Een bipolaire stoornis zal niet overgaan, maar wanneer de persoon de juiste mensen om zich heen heeft en een effectieve behandeling volgt, moet het allemaal goed komen.