Vreemdgaan; misschien heb je je er zelf wel eens schuldig aan gemaakt, of ben je het slachtoffer ervan geweest. Overspel kan een grote impact hebben op een relatie. Niet alleen de bedrogen partner, maar ook de vreemdganger kan last krijgen van negatieve gevolgen. Maar wat zijn precies de psychische gevolgen van overspel?
Overspel heeft grote gevolgen
Overspel begint vaak onschuldig. Hier en daar flirten, af en toe een berichtje. Bij sommigen gaat dit nog verder, en kan er een relatie ontstaan. Maar dit betekent niet meteen dat de persoon die vreemdgaat niet meer van zijn/haar partner houdt.
Misschien wil hij/zij de relatie ook niet zomaar verbreken. En zo ontstaat er al snel een geheime verhouding tussen de ontrouwe partner en de andere persoon, want hij/zij wil er natuurlijk alles aan doen om deze nieuwe relatie verborgen te houden. Vreemdgaan kan voor veel problemen zorgen en een boel emoties met zich meebrengen.
Een geheime relatie in stand houden kan enorm veel stress opleveren. Het kost tijd en energie, en kan je mentaal uitputten. Daarnaast zul je gaan twijfelen aan de relatie met je partner. En de kans is natuurlijk aanwezig dat de affaire uitkomt.
Overspel heeft dus niet alleen psychische gevolgen voor de bedrogen partner; ook de overspelige partner kan er erg mee zitten. Daarnaast kan het een grote impact hebben op de kinderen, mochten die in het spel zijn.
Hoe ga je nu om met zo’n situatie?
Waarbij de één zijn/haar emoties niet kan controleren, zal de ander het vertrouwen verliezen in het andere geslacht. Bedrogen worden is alles behalve leuk en het kan zware gevolgen hebben voor iemands welzijn.
Wat is overspel?
Overspel, vreemdgaan, ontrouw: er zijn verschillende benamingen voor ongewenst gedrag dat iemand kan vertonen in een monogame liefdesverhouding. Volgende de wetgever gaat overspel om intiem, fysiek contact met een persoon anders dan de huidige liefdespartner.
Echter verdient overspel – en dan vooral in deze tijd – een ruimere interpretatie. Want niet altijd is er sprake van fysiek bedrog; er bestaat namelijk ook emotioneel vreemdgaan. Daarbij gaat het om een bepaalde beleving, en niet altijd per se een fysieke handeling. Twee mensen kunnen elkaar ook naaktfoto’s sturen, of actief zijn op een datingapp terwijl ze in een relatie zitten. ‘Internet ontrouw’ noemen ze dat tegenwoordig, en het komt steeds meer voor.
Je kunt dus fysiek, maar ook emotioneel vreemdgaan, waarbij je bepaalde behoeften zoekt buiten je eigen relatie. Het is dus veel meer dan alleen intiem fysiek contact met iemand die niet jouw vaste partner is.
Belangrijke elementen van vreemdgaan:
- Het is een geheim: de ontrouwe partner wil zijn/haar buitenechtelijke relatie geheim houden voor zijn/haar daadwerkelijke partner. Ook kan hij/zij zich schuldig maken aan het verdraaien van informatie. Dit soort gedrag overtreedt de regel om elkaar trouw te blijven.
- Emotioneel of fysiek aspect: de overspelige partner heeft een emotionele en/of fysieke band geschept met een ander persoon. De bedrogen partner voelt zich geïntimideerd, omdat hij/zij geen exclusiviteit meer heeft.
Een aantal psychische gevolgen van overspel op een rijtje
Wat zijn nu de psychische gevolgen van overspel? Je leest ze hieronder.
Schuldgevoel
Bedrogen worden kan een kwetsende ervaring zijn. Ook al heb je het nog nooit meegemaakt, heb je vast wel eens gehoord van anderen hoe dat voelt. Je krijgt te maken met een hoop psychische stress, en dat kan erg schadelijk zijn voor je welzijn. Een van de bekende gevolgen van overspel is zelfbeschuldiging.
De bedrogen partner kan zich schuldig gaan voelen over de situatie. Hij of zij denkt dan misschien niet genoeg te zijn geweest, of niet genoeg te hebben gedaan in de relatie. Ook kan de bedrogen partner zich stom voelen dat hij/zij de signalen niet heeft opgepikt. Als jij jezelf de schuld geeft van het overspelige gedrag van je partner, kan dat al snel leiden tot depressieve gevoelens en angst. Je zult bang zijn dat jullie relatie nooit meer zal worden als voorheen. Je hebt iets waardevols verloren.
Uit onderzoek is gebleken dat mensen die angstgevoelens ontwikkelen na te zijn bedrogen een grotere kans hebben op het krijgen van een eetstoornis, een probleem met alcohol en drugs, of een sportverslaving.
Gekrenkt vertrouwen
Eén van de andere psychische gevolgen van overspel, is je vertrouwen kwijt te zijn. Is jouw partner vreemdgegaan? Dan kan dat een enorme shock voor je zijn geweest. Je verwachtte altijd blindelings op de ander te kunnen vertrouwen. Op het moment dat het overspel naar buiten komt, kan je vertrouwen in je partner dan volledig wegvallen.
En als je niets doet met deze emoties, kunnen die vertrouwensproblemen blijven voortbestaan nog lang na verbreken van je relatie. En die problemen kunnen vervolgens weer invloed hebben op een volgende relatie. Het gebeurt helaas vaak dat mensen die bedrogen zijn wantrouwend en achterdochtig blijven. Niet alleen verliest de bedrogen partner het vertrouwen in zijn/haar partner: ook zal de persoon geloven dat hij/zij niemand meer kan vertrouwen.
Want iemand die jij dacht te kunnen vertrouwen, heeft bewezen dat je in wezen niemand meer kunt vertrouwen. En dat heeft invloed op het vertrouwen dat je hebt in de mensheid in het algemeen. Een slachtoffer van vreemdgaan zal het lastig vinden om in de toekomst een andere partner volledig te vertrouwen.
Nieuwe relaties – zelfs jaren later – kunnen nog steeds beïnvloed worden door dingen die gebeurd zijn in eerdere relaties. Die gebeurtenissen kun je beschouwen als littekens, die je niet direct ziet en die er bovendien voor zorgen dat slachtoffers van vreemdgaan zich vaak onbegrepen voelen. Een nieuwe partner kan denken dat zo iemand gek is of agressief, terwijl de persoon in wezen gekrenkt is, en niet heeft kunnen genezen van het overspel dat plaats heeft gevonden in een eerdere relatie.
Emotioneel onvast
Als je erachter komt dat je geliefde partner een affaire heeft, kan je wereld compleet instorten. Het veilige gevoel dat de ander jou gaf, is in één klap weg. Het enige wat je voelt, zijn emoties zoals woede en verdriet. Je kunt het niet geloven, je schaamt je en misschien walg je zelfs. Je kunt een heleboel verschillende emoties ervaren na het ontdekken van overspel.
Door deze emotionele labiliteit, is de kans groot dat je even helemaal uit balans bent. Je kunt je eigen gevoelens niet begrijpen, bent misschien sneller geïrriteerd, maakt ruzie met mensen die niets met de situatie te maken hebben en je voelt je erg onzeker. Je zit in een emotionele achtbaan en vraagt je af wanneer de rit over is.
Depressieve gevoelens
Ook het ontwikkelen van depressieve gevoelens is één van de psychische gevolgen van overspel. In de eerste instantie ben je waarschijnlijk boos (op jezelf en je partner) en kamp je met schuldgevoelens. Vervolgens krijg je te maken met een heleboel emoties, en daarna ben je eindelijk toe aan wat reflectie.
Enige tijd na het ontdekken van het vreemdgaan, zal het bezinken en besef je wat je is overkomen. Het kan zijn dat je nergens meer plezier aan beleeft en je je constant somber voelt. Dan kan er sprake zijn van een depressie.
Je dagelijkse dingen doen kost nu zelfs moeite en je hebt nergens zin meer in. Je rot voelen na overspel is normaal. Maar als deze sombere gevoelens lang aanhouden, dan kun je een depressie ontwikkelen. In zo’n geval is het verstandig om dit te bespreken met je huisarts.
Negatief zelfbeeld
Eén van de andere psychische gevolgen van overspel is het ontwikkelen van een negatief zelfbeeld. Waarom is jouw partner er met een ander vandoor gegaan? Ben jij niet mooi of leuk genoeg meer? Heb je iets fout gedaan? Het is normaal dat de bedrogen partner op zoek gaat naar redenen voor het overspel, en daarmee gaat twijfelen aan zichzelf en natuurlijk de relatie.
Wanneer die negatieve gedachten over jezelf te lang aanhouden, kan dit het zelfvertrouwen en de eigenwaarde beschadigen.
Impulsieve gedragingen
Het komt regelmatig voor dat de bedrogen partner zich waagt aan impulsief gedrag. Ze hebben het mentaal flink te verduren gekregen, waardoor ze sneller geneigd zijn om bepaalde risicoìs te nemen. Een voorbeeld is meer alcohol te gaan drinken, of ineens drugs te gebruiken.
Jezelf verliezen
Ten slotte is nog één van de psychische gevolgen van overspel je eigen zelfbeeld verliezen. Vroeger vond je jezelf misschien nog aantrekkelijk, charmant, intelligent en grappig. Maar na het uitkomen van het overspel van je partner, lijkt het alsof je jezelf niet meer op die manier kunt zien. Je hebt geen energie meer, kunt je bed niet uitkomen en voelt je leeg.
Je voelt je niet mooi meer en verliest zelfs een beetje je zelfrespect. Jouw zelfvertrouwen heeft een enorme deuk opgelopen. En omdat je altijd dacht dat je speciaal was voor je partner, denk je dat nu niet meer te zijn. Je beseft dat je partner de ander nu meeneemt naar jullie favoriete plekje, of met hem/haar uit eten is gegaan in jullie favoriete restaurant.
Wil je nog terug naar je partner? Vind je het de moeite waard om hem/haar proberen terug te winnen en te vergeven? Deze gedachten kunnen schaamte opwekken en vernedering. Je zag het niet aankomen, terwijl anderen er misschien allang vanaf wisten. ‘Hoe kon ik zo dom zijn?’, denk je dan.
Je kunt tevens de controle verliezen over wat je doet en zegt. Misschien wordt je ineens heel controlerend, maar tegelijkertijd kun je je uitgeput voelen. Je beseft compleet de controle te hebben verloren over je leven, en in het vertrouwen in je partner. Ook kun je het vertrouwen in God, of een andere hogere macht, verliezen. ‘Waarom moest dit mij overkomen?’ ‘Hoe kon God mij dit aandoen?’
Psychische gevolgen overspel en PTSS
Maar dat is nog niet alles. Geconfronteerd worden met een een overspelige partner kan dus veel impact hebben op je leven. Emotioneel ben je vernederd, en het kan voor veel mensen zelfs een trauma zijn. Bedrogen partners kunnen dezelfde symptomen meemaken die volgens psychologen vallen onder de posttraumatische stressstoornis (PTSS).
Je kunt de symptomen van geconfronteerd worden met overspel vergelijken met de symptomen van PTSS:
- Indringende gedachten die zich blijven herhalen
- Controle verliezen over emoties
- ‘Out-of-body’ ervaringen
- Soms niks voelen, op andere gevallen kwaad zijn
- Op zoek blijven gaan naar nieuwe triggers
- Een intens gevoel van machteloosheid
- Anderen beschuldigen om zo de eigenwaarde te verhogen
- Verwarring
Mensen hebben soms veel redenen om overspel te plegen – echter alleen als er niet na wordt gedacht over de (psychische) gevolgen. Als het gebeurt, dan doet de overspelige partner dat vaak zonder echt stil te staan bij de consequenties. Hij/zij beseft vaak niet dat er veel negatieve gevolgen aan vastzitten aan vreemdgaan, en deze zelfs blijvend kunnen zijn en een hoop kunnen verpesten.
Wat zijn de psychische gevolgen van overspel bij de overspelige partner?
Vreemdgaan heeft voornamelijk gevolgen voor de partner die bedrogen is. Maar het kan ook negatieve gevolgen hebben voor de overspelige partner zelf. Diegene kan beseffen dat zijn/haar overspelige gedrag een hoop doet met zijn/haar partner, waardoor de overspelige partner zich schuldig kan gaan voelen. Soms zijn psychische problemen de oorzaak dat iemand vreemdgaat. Zo kan de overspelige partner bijvoorbeeld depressief zijn, of worstelen met andere dingen. Net als de bedrogen partner, kan ook de vreemdganger het gevoel hebben dat de relatie nooit meer zal zijn als vroeger. Ook kan de vreemdganger zich afvragen of hij/zij iets had kunnen doen om het te voorkomen.
Psychische gevolgen van overspel bij kinderen
Overspel heeft niet alleen consequenties voor de partners zelf, maar de psychische gevolgen van overspel zijn ook voelbaar voor kinderen. Ze zullen merken dat papa en mama zich niet meer hetzelfde gedragen en zullen zich hierbij erg onprettig voelen.
Beseffen dat de liefde tussen hun ouders niet meer aanwezig is, of dat er grote problemen zijn, kan gewoon veel pijn doen. En in sommige gevallen is overspel voor de partners een reden om een einde te maken aan de relatie of zelfs te scheiden. Voor de kinderen dus geen goed nieuws.
Vreemdgaan heeft effect op iedereen die verbonden is met het stel. Kinderen merken het wanneer er spanningen zijn tussen hun ouders. Het kan er zelfs toe leiden dat kinderen later zelf kampen met loyaliteitsconflicten.
Overspel: mannen versus vrouwen
Er wordt wel eens geloofd dat mannen vaker vreemdgaan dan vrouwen. Is dat de werkelijkheid? Uit onderzoek is het volgende gebleken: de kans is even groot dat zowel mannen als vrouwen overspel plegen. Vroeger gingen mannen vaker vreemd, maar tegenwoordig is dat niet meer zo. Vrouwen worden steeds onafhankelijker en dat speelt een rol. Daarnaast is ook gebleken dat vrouwen een even hoog libido hebben als het andere geslacht.
Echter verschillende ze wel in de manier waarop ze hun intimiteit ervaren. Het komt je vast bekend voor: ‘Mannen plegen overspel voor de fysieke intimiteit, terwijl vrouwen het doen voor de emotionele intimiteit’. Maar is dit wel zo? Uit onderzoek is inderdaad gebleken dat mannen meer aan het fysieke aspect denken van vreemdgaan, ze meer initiatieven zouden nemen om fysieke handelingen uit te voeren met een ander, en ze bovendien minder subtiel zijn. Voor vrouwen, daarentegen, maakt het fysieke aspect van vreemdgaan deel uit van een groter geheel: ze vinden de romantiek en de emotionele verbinding belangrijker.
Daar komt bij dat vrouwen meer de neiging hebben om langdurige affaires te hebben, terwijl mannen eerder voor een ‘one night stand’ gaan.
Hoe reageren beide geslachten op vreemdgaan?
Mannen en vrouwen zouden ook anders omgaan met een overspelige partner. Vrouwen zijn geneigd om zich meer zorgen te maken over het emotionele aspect van vreemdgaan, terwijl mannen het erger vinden als hun partner fysiek intiem is geweest met een ander.
Overspel: hoe nu verder?
Heeft jouw partner overspel gepleegd, of ben je zelf misschien vreemdgegaan? Dan zal jullie relatie een flinke opdonder hebben gehad. Jullie zullen de psychische gevolgen van overspel voelen en weten misschien niet zo goed hoe nu verder.
Als jij gelooft dat het beter is om de relatie te beëindigen, dan snappen we dat, want je partner heeft je diep gekwetst. Echter, als jij er toch samen uit wil komen en je relatie wil redden, dan zijn er natuurlijk diverse mogelijkheden.
Na het uitkomen van het vreemdgaan zul je als stel door een aantal fases gaan. Als jullie ervoor kiezen om samen door te gaan, zullen jullie langzaam aan proberen weer vertrouwen in elkaar te krijgen. Het kan verstandig zijn om een relatietherapeut in de arm te nemen, om het herstelproces te versnellen. Ook al vind je het misschien lastig om die stap te zetten, het kan je een hoop tijd en ellende besparen.
Als jullie uiteindelijk weer voor elkaar kiezen en samen verder willen, geven we hieronder een aantal tips die je kunnen helpen bij het herstellen van je relatie.
Herstellen van overspel
De psychische gevolgen van overspel moeten serieus worden genomen. Wat kunnen jullie ondernemen om de relatie zo goed mogelijk te herstellen?
Compensatie voor het overspelige gedrag
Met ‘compensatie’ bedoelen we voornamelijk emotionele compensatie. Dit schijnt het belangrijkste aspect te zijn als het vertrouwen weer hersteld moet worden. Het kan de relatie als het ware ‘helen’.
Als de overspelige partner jou extra aandacht geeft en er alles aan probeert te doen om je weer bijzonder te laten voelen, dan kan dat het trauma helen en zorgen dat het vertrouwen langzaamaan herstelt.
Wat kan je partner voor je doen om het ‘goed te maken’? Om te compenseren voor de pijn die je voelt? Wat verlang je van hem/haar, om je weer gezien en gehoord te voelen, en weer mooi en sterk?
Antwoorden die psychologen vaak horen, zijn:
‘Ik wil bevestiging krijgen van mijn partner dat hij/zij alleen mij wil, door fysieke genegenheid van hem/haar te krijgen, een aantal keer per dag.’
Of,
‘Ik zou willen dat mijn partner mij elke week uitnodigt om samen iets leuks te gaan doen.’
Of,
‘Ik wens van mijn partner dat hij/zij mij elke dag laat weten hoeveel hij/zij van me houdt, en hoe speciaal ik voor mijn partner ben.’
Geen contact meer met minnaar/minnares
Dit lijkt ons wel duidelijk. Het contact met de minnaar of minnares moet compleet verbroken worden. En als dat betekent het veranderen van baan, dan is dat maar zo.
Houd rekening met ‘afkickverschijnselen’
Je zou een affaire kunnen beschouwen als een emotionele verslaving. Wanneer iemand een affaire opgeeft, kan dat bepaalde reacties opwekken die vergelijkbaar zijn met wanneer een verslaafde gaat afkicken. Voorbeelden zijn: excuses bedenken en therapie uit de weg gaan. Wanneer jouw overspelige partner dus afstand heeft gedaan van zijn/haar minnaar/minnares, dan dien je rekening te houden met eventuele afkickverschijnselen. Je partner kan zich een tijd depressief voelen, en dat kan soms wel maanden aanhouden. Het kan zijn dat je partner zich op momenten terugtrekt, en er niet altijd voor je kan zijn. Dat is natuurlijk erg vervelend, juist omdat je van hem/haar wenst dat hij/zij extra zijn/haar best doet om weer iets van de relatie te maken. De schuld ligt notabene niet bij jou, maar bij je partner.
Als jullie het volhouden om hard te werken aan jullie relatie, dan kan jullie relatie weer herstellen. De energie en motivatie moet daarbij natuurlijk wel van twee kanten (blijven) komen.
Psychische gevolgen overspel: Conclusie
In dit artikel heb je kennis gemaakt met de psychische gevolgen van overspel. Overspel kan een hoop negatieve consequenties veroorzaken, voornamelijk voor de bedrogen partner, maar ook voor de overspelige partner. Na overspel kan ervoor gekozen worden om een einde te maken aan een relatie, maar toch zien we vaak dat partners alsnog voor elkaar kiezen en er het beste van proberen te maken.
Mocht je in een situatie terechtkomen waarin je overspel zou kunnen plegen, dan raden we je aan om dit artikel nog eens te lezen en vreemdgaan te voorkomen. Als je problemen hebt met je partner of zelf in de knoop zit, praat er dan over met iemand of zoek hulp. Overspel kan traumatisch zijn en dat wensen we niemand toe.