Opgroeien in een gezin met een narcistische ouder kan voelen als leven in een toneelstuk waar iedereen een script heeft behalve jij.
Elk gezinslid krijgt een rol toebedeeld – soms zelfs zonder het te beseffen – die de behoeften van de narcist dient en het gezinssysteem draaiende houdt.
Inzicht in deze rollen kan je helpen je kindertijd te begrijpen en te beginnen met het helen van de verwarring en pijn.
1. Het Gouden Kind
Stel je voor dat je geprezen wordt voor alles wat je doet, maar toch het gevoel hebt dat je een tentoongestelde trofee bent.
Het Gouden Kind krijgt voortdurend bewondering en wordt omhoog gehouden als bewijs van het superieure ouderschap van de narcist.
Deze rol klinkt misschien aantrekkelijk, maar gaat gepaard met zware druk.
Er wordt van je verwacht dat je perfect bent, constant prestaties levert en nooit zwakte toont.
Het Gouden Kind worstelt vaak met zijn eigen identiteit omdat zijn waarde verbonden is aan het imago van de narcist.
Ze kunnen zich schuldig voelen over de voorkeursbehandeling of angst ontwikkelen om hun status te behouden.
Op latere leeftijd kunnen ze worstelen met perfectionisme en faalangst.
2. De zondebok
Niets wat je doet is ooit goed als je als zondebok wordt aangewezen.
Deze persoon krijgt de schuld van elk probleem in het gezin, zelfs van dingen waar hij helemaal geen invloed op heeft.
De narcist heeft iemand nodig om zijn eigen gebreken op te projecteren en de zondebok vervult die rol.
Ruzies in het gezin, financiële problemen of zelfs het slechte humeur van de narcist worden op de een of andere manier jouw schuld.
Deze rol is ongelooflijk schadelijk en kan leiden tot een laag zelfbeeld en vertrouwensproblemen.
Echter, zondebokken ontwikkelen vaak een sterke onafhankelijkheid en het vermogen om manipulatie te doorzien.
Velen breken uiteindelijk los en bouwen een gezonder leven op, weg van het giftige familiesysteem.
3. Het verloren kind
Onzichtbaar blijven wordt een overlevingsstrategie voor het Verloren Kind.
Ze leren al vroeg dat aandacht trekken betekent dat ze de onvoorspelbare woede of eisen van de narcist riskeren.
Dit kind trekt zich terug in zijn eigen wereld – boeken, verbeelding of eenzame activiteiten.
Ze worden experts in het over het hoofd zien van familieconflicten.
Hoewel dit hen beschermt tegen direct misbruik, betekent het ook dat er niet aan hun behoeften wordt voldaan.
Het Verloren Kind groeit vaak op met het gevoel afgesloten te zijn van anderen en worstelt met zelfexpressie.
Ze kunnen moeite hebben met het aangaan van hechte relaties omdat ze geleerd hebben dat gezien worden gelijk staat aan gevaar.
Therapie kan hen helpen hun stem terug te vinden.
4. De mascotte
Als de spanning stijgt, springt de mascotte bij met een grap of dom gedrag om de stemming te verlichten.
Hun humor dient als drukventiel voor het disfunctioneren van de familie.
Maar achter het lachen gaat vaak een diepe angst schuil.
Ze hebben geleerd dat mensen aan het lachen maken hen veilig houdt en afleidt van ernstige problemen.
De mascotte komt zelden toe aan het uiten van echte emoties zoals verdriet of woede.
Als volwassene kunnen Mascottes worstelen met serieus genomen worden of humor gebruiken om ongemakkelijke gevoelens te vermijden.
Ze kunnen moeite hebben met het identificeren van hun eigen emotionele behoeften omdat ze zo lang gefocust zijn geweest op het managen van de stemmingen van anderen.
5. De Held
Tienen, atletiektrofeeën, leiderschapsposities – de held verzamelt prestaties als een pantser tegen familiechaos.
Ze geloven dat als ze maar genoeg slagen, ze de reputatie van de familie kunnen herstellen of echte liefde kunnen verdienen.
Dit kind raakt geobsedeerd door externe validatie en ervoor zorgen dat het gezin er aan de buitenkant goed uitziet.
Ze nemen verantwoordelijkheden op zich die hun leeftijd ver te boven gaan en pushen zichzelf meedogenloos.
De Held raakt vaak uitgeblust als hij volwassen is en beseft dat geen enkel succes de emotionele leegte vult.
Ze kunnen worstelen met werkverslaving, moeite hebben met ontspannen en zich alleen waardevol voelen als ze productief zijn.
Leren rusten zonder schuldgevoel wordt essentieel voor hun helende reis.
6. Het geparentificeerde kind
De kindertijd wordt gestolen als je het geparentificeerde kind wordt.
Deze rol houdt in dat je voor broertjes en zusjes zorgt, het huishouden doet of zelfs emotionele steun geeft aan de narcistische ouder zelf.
De narcist behandelt dit kind eerder als een partner of therapeut dan als een kind dat verzorgd moet worden.
Grenzen verdwijnen als volwassen problemen op jonge schouders worden gedumpt.
Dit kind leert zijn eigen behoeften volledig te negeren.
Te snel opgroeien leidt tot wrok, uitputting en moeite om zorg van anderen te ontvangen.
Verwende kinderen worden vaak verzorgers in hun volwassen relaties en herhalen ongezonde patronen.
Herstel houdt in dat ze leren dat hun waarde niet gebonden is aan nuttigheid.
7. De Enabler
Meestal is het de partner van de narcist of een ander volwassen familielid die excuses maakt en slecht gedrag gladstrijkt.
Ze kunnen dingen zeggen als “Zo zijn ze nu eenmaal” of “Je weet dat ze het niet meenden”
Deze persoon geeft voorrang aan het bewaren van vrede boven het beschermen van kinderen tegen schade.
Hun angst voor de reactie van de narcist of hun eigen codependency houdt hen medeplichtig aan het misbruik.
Kinderen voelen zich vaak verraden door de Enabler, soms zelfs meer dan door de narcist.
De Enabler had de macht om in te grijpen, maar koos ervoor om dat niet te doen.
Inzicht in deze dynamiek helpt volwassen kinderen bij het verwerken van gecompliceerde gevoelens tegenover beide ouders.
8. De vliegende aap
Geleend van “The Wizard of Oz”, beschrijft deze term iemand die het vuile werk van de narcist opknapt.
De vliegende aap verspreidt geruchten, bespioneert familieleden of handhaaft de regels van de narcist.
Deze persoon kan een broer of zus, tante, oom of vriend zijn die in de ban is geraakt van de narcist.
Ze denken echt dat ze helpen of beseffen niet dat ze gemanipuleerd worden.
Vliegende apen breiden de controle van de narcist uit tot buiten het directe contact.
Ze maken het moeilijker voor slachtoffers om grenzen te stellen omdat er informatie uitlekt.
Vliegende apen herkennen helpt je om je privacy te beschermen en te begrijpen wie je kunt vertrouwen met gevoelige informatie over je genezing.
9. De Waarheidverteller
Sommige familieleden weigeren mee te spelen met het disfunctioneren.
De Waarheidsverteller ziet de narcist duidelijk en kan manipulatief gedrag aan de kaak stellen of weigeren te doen alsof alles in orde is.
Deze eerlijkheid heeft een hoge prijs.
De narcist straft de Waarheidsverteller vaak door meer misbruik, uitsluiting of door andere familieleden tegen hem of haar op te zetten.
Het uitspreken van de werkelijkheid bedreigt het zorgvuldig opgebouwde valse imago.
Ondanks de gevolgen behouden Waarheidsvertellers hun integriteit en inspireren ze vaak anderen om wakker te worden.
Ze worden misschien bestempeld als herrieschoppers of dramatisch, maar hun helderheid beschermt hun geestelijke gezondheid.
Uiteindelijk zullen andere familieleden hen opzoeken voor bevestiging.
10. Het zwarte schaap
Andere waarden, interesses of levenskeuzes markeren het zwarte schaap als het buitenbeentje van de familie.
Ze passen niet in het plaatje van de narcist en weigeren zich vaak te conformeren aan onrealistische verwachtingen.
Deze rol overlapt met de zondebok, maar richt zich meer op het fundamenteel anders zijn dan op de schuld.
Het zwarte schaap kan een onconventionele carrière nastreven, een andere politieke mening hebben of gewoon vraagtekens zetten bij familietradities.
Hoewel pijnlijk, biedt deze rol soms bescherming.
Het zwarte schaap verlaat het familiesysteem vaak eerder en bouwt een identiteit op onafhankelijk van de invloed van de narcist.
Afstand helpt hen te genezen en gekozen families te creëren die hen echt accepteren.
11. De vredeshandhaver
Op eieren lopen wordt een tweede natuur voor de Vredesbewaker.
Deze persoon houdt constant de stemming van de narcist in de gaten en grijpt in voordat conflicten escaleren tot regelrechte woede.
Ze verontschuldigen zich als ze niets verkeerd hebben gedaan, veranderen plannen om de narcist tegemoet te komen en smeken anderen om de boel niet op stelten te zetten.
Hun hyperwaakzaamheid komt voort uit echte angst voor de reacties van de narcist.
Vredesbewakers offeren hun eigen behoeften en meningen op om fragiele kalmte te bewaren.
Als volwassenen worstelen ze vaak met people-pleasing, moeite met het stellen van grenzen en angst in relaties.
Herstel houdt in dat ze leren dat ze niet verantwoordelijk zijn voor het beheersen van andermans emoties, vooral niet die van een mishandelende ouder.