Hoe dan ook: je zult in je leven op een of andere manier te maken krijgen met manipulatieve mensen. Narcisten of manipulatieve mensen genieten ervan om anderen te kleineren, voor schut te zetten en hun zelfvertrouwen te schaden. Als jij een narcist in je omgeving hebt, heb je vast allang gemerkt dat communiceren vaak onmogelijk lijkt. Terwijl jij tot een oplossing probeert te komen, werkt de narcist daarin totaal niet mee. Hij of zij zal niet naar je luisteren, en een normaal, kalm gesprek zit er gewoon niet in. Het is daarom belangrijk om te begrijpen hoe je het beste kunt communiceren met een narcist.
Tsja, het liefst communiceer je helemaal niet met zo iemand. Maar helaas is het soms niet te vermijden. Misschien is de narcist in dit geval een ex-partner en moet je met de narcist in contact blijven omdat jullie kinderen samen hebben. Of is het een familielid in je directe omgeving.
De narcist zal er alles aan (blijven) doen om een verkeerd en negatief beeld over jou te scheppen. Je wordt constant van alles verweten en je doet alles altijd fout. Hoe ga je daar nu het beste mee om? In dit artikel zul je leren hoe je het beste kunt communiceren met een narcist.
Waaraan herken je een narcist?
Voordat we het gaan hebben over hoe te communiceren met een narcist, is het misschien eerst handig om te begrijpen waar je een narcist precies aan kunt herkennen. Er zijn mensen die hier en daar narcistische trekjes hebben, maar er zijn ook mensen die een narcistische persoonlijkheidsstoornis hebben. In het laatste geval is er sprake van een ziekte. Waar kun je iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis aan herkennen?
Hieronder de kenmerken:
- Een groot gebrek aan empathie: de narcist houdt totaal geen rekening met de emoties van een ander
- De persoon denkt dat hij/zij speciaal, uniek en belangrijk is
- Is altijd op zoek naar waardering en bewondering
- Is vaak arrogant en verwaand
- Manipuleert anderen om zelf een voordeel te behalen
- Heeft onrealistische verwachtingen en gaat er vanuit altijd een voorkeursbehandeling te krijgen
- Is altijd jaloers op anderen, maar denkt dat anderen ook jaloers op hem/haar zijn
- Geeft veel om macht, succes en schoonheid
Als je minstens 5 kenmerken herkent, is de kans groot dat je te maken hebt met iemand die een narcistische persoonlijkheid heeft.
Communiceren is een groot probleem
Als je het gevoel hebt dat je te maken hebt met een narcist, dan is dat hoogstwaarschijnlijk ook zo. Bij het communiceren met een narcist is het belangrijk om de manier waarop je interacteert aan te passen en altijd alert te blijven. Je moet begrijpen dat je narcisten anders moet behandelen dan een persoon die het mentaal gezien wel allemaal op een rijtje heeft. Vergeet dus wat je altijd hebt geleerd en zet je automatische piloot uit. Blijf scherp en vermijd het geven van de reactie die hij of zij bij je probeert uit te lokken. Je kunt de narcist zien als een muur: je kunt de persoon niet veranderen of ‘kneden’. Stel duidelijke grenzen en geef de narcist geen controle over de situatie.
De narcist wil jouw aandacht, maar jij weet dat je geen normaal gesprek kunt voeren met hem of haar. Je hebt dat waarschijnlijk al meerdere keren geprobeerd. De narcist zal je proberen te provoceren zodat je emotioneel gaat reageren.
Maar hoe kun je die eindeloze discussies, die nergens toe leiden, stoppen? Hoe kun je het beste communiceren met een narcist?
Daar gaan we nu wat dieper op in.
Partner is een narcist
Als jij nog een relatie hebt met een narcist, zal hij of zij allerlei manipulatieve technieken gebruiken tijdens het communiceren. Hij of zij zal informatie goed onthouden en die informatie vervolgens misbruiken. De narcist zal proberen iedereen voor de gek te houden via ‘triangulation’: hij/zij vertelt leugens los van elkaar aan verschillende mensen. Daarbij zal hij/zij liegen zonder ‘onwaarheden’ te vertellen. Wat de narcist doet, is de context weglaten en op die manier de waarheid te verdraaien. Dit alles zorgt ervoor dat jij steeds denkt: ‘Ben ik nu gek?’.
De narcist zal gaan ‘spiegelen’, waarbij hij of zij jou zal beschuldigen van dingen die de narcist zelf verkeerd doet. Hij/zij wil dat jij emotie gaat tonen en zal doorgaan tot hij/zij dat heeft bereikt. Normaal communiceren met een narcist is dus onmogelijk. De narcist zal nooit toegeven dat hij/zij fout zit, want zelfreflectie zit er simpelweg niet in.
Narcist als ex-partner
Als jij een narcist als ex-partner hebt, dan nog is communiceren een probleem . Door met hem of haar te blijven communiceren, zul je zijn of haar narcisme voeden. Waar het om gaat, is dat de narcist aandacht krijgt; het maakt niet uit of het positief of negatief is. Een normale omgang of co-parenting – in het geval van kinderen – zit er helaas niet in. Ga er dus niet vanuit dat je fatsoenlijke afspraken kunt maken. Nee, alles moet en zal gaan zoals de narcist dat wil. Hij of zij zal totaal geen rekening houden met jouw grenzen, en zal er alles aan doen om te krijgen wat hij/zij wil.
Communiceren met een narcist: Zo doe je dat
Belangrijk om te beseffen, als je gaat communiceren met een narcist, is dat je niet in de verdediging schiet. Want dat is precies wat hij/zij wil bereiken. Probeer niet emotioneel te reageren en blijf rustig. Als jij laat zien dat je boos bent, zal de narcist daar alleen maar van genieten.
Narcistische ex: Communiceer via e-mail
Heb jij een narcistische ex met wie je (helaas) moet blijven communiceren? Dat kun je dat het beste doen via e-mail. Negeer appjes of ander soort berichtjes en laat weten dat je van nu af aan alleen nog maar per e-mail communiceert. Door via e-mail te communiceren, kun je rustig de tijd nemen om de e-mail van je ex nog een aantal keer door te lezen, maar ook kun je jouw e-mail naar hem/haar nog eens goed nakijken voor het versturen. Zo voorkom je dat je iets zegt waar je later misschien spijt van zult krijgen. Daarnaast kan deze communicatie eventueel dienen als bewijs als je een keer naar de rechtbank – of een andere instantie – zou moeten. Probeer niet meteen te antwoorden als je weer een e-mail ontvangt. Laat het rusten en denk goed na hoe je het beste kunt reageren.
Hieronder het stappenplan dat je kunt volgen als je besluit om via e-mail te communiceren met een narcist – bijvoorbeeld met een narcistische ex.
Stap 1
Als je narcistische ex weer een e-mail heeft verstuurd, kun je deze het beste een aantal keren goed nalezen. De eerste keer dat je de e-mail leest, zul je hoogstwaarschijnlijk een bepaalde emotie voelen. Als je het een paar keer hebt doorgelezen, zal de emotie afnemen en kun je objectiever nadenken. Nu is het belangrijk om jezelf af te vragen of het nodig is om op deze e-mail te reageren. Als dat het geval is, begin dan gewoon met typen. Schrijf alles op wat je wil zeggen, zonder ‘filter’. Gooi alles eruit. Als het niet nodig is om op de e-mail te reageren, misschien omdat er geen vragen in staan maar alleen maar verwijtingen, sla de mail dan op en reageer niet.
Stap 2
Laat je geschreven e-mail een aantal dagen rusten. Daarna kun je het bericht opnieuw doorlezen en controleren. Als je emotionele uitdrukkingen tegenkomt, haal deze dan weg of herschrijf de zinnen. Houd het zakelijk. Onthoud ook dat je niet overal op hoeft te reageren. Reageer alleen op de nuttige informatie, zoals het maken van een afspraak. Ga vooral niet in op beschuldigingen en leugens en steek ook geen tijd in jezelf te verdedigen. Als jij blijft happen, zal/hij zij daar alleen maar van genieten.
Stap 3
Nu ga je je e-mail voor de laatste keer doorlezen. Is deze beknopt genoeg? Heb je in een aantal korte zinnen uit kunnen leggen wat je wilde zeggen? Ben je vriendelijk en volwassen gebleven, en heb je onnodige details achterwege gelaten? De zinnen die je maakt, dienen vastberaden te zijn. Ga ook niet veroordelend doen, blijf volwassen en stellig.
Gebruik de BIFF methode
Tijdens het schrijven van je e-mail, gebruik je idealter de BIFF methode. BIFF is de afkorting van ‘Brief’, ‘Informative’, ‘Friendly’ en ‘Firm’. Je bericht moet dus beknopt zijn, informatief, aardig en standvastig. In het begin zal het je misschien wat tijd kosten, maar geloof ons; het is de moeite waard om deze techniek te beheersen.
Hieronder lees je de voordelen van het communiceren met een narcist via deze techniek:
- Je haalt de emotie uit je boodschap omdat je de tijd neemt om te reageren en kiest voor de juiste woorden
- Het is een volwassene manier van communiceren
- Je zult je er beter door voelen omdat je je niet laat provoceren
- Het zal de situatie ‘sussen’ en ieder geval niet verergeren
- Je voelt je meer ‘in control’
Beknopt (‘brief’)
Belangrijk is om je boodschap zo kort mogelijk te houden. Het maakt verder niet uit hoe lang de e-mail van je ex was. Door een korte mail te sturen, heeft de narcist ook minder informatie om op te reageren. Wees vooral niet te gedetailleerd, houd het bij maximaal één paragraaf.
Informatief (‘informative’)
Reageer niet op de hatende woorden van de narcist en gebruik ook geen emoties. Laat vooral niet merken dat je boos bent, want anders geef je hem/haar redenen om te reageren. Waar het de narcist om gaat, is het krijgen van aandacht. Geef de persoon alleen de informatie die van belang is, direct en objectief. Om je hierbij te helpen, zou je kunnen doen alsof je de e-mail stuurt naar iemand met wie je zaken doet.
Aardig (‘friendly’)
Het is misschien moeilijk, maar probeer je e-mail zo aardig mogelijk te houden. Zelfs wanneer de narcist je voor de zoveelste keer uitscheldt of je dingen verwijt. Hij/zij zegt die dingen juist om een discussie op gang te brengen. Blijf kalm en houd je e-mail kort en informatief. Begin je bericht met een ‘bedankt voor je e-mail’ en sluit af met een groet. Dit kan voorkomen dat de situatie escaleert. Door zo vriendelijk mogelijk en volwassen te blijven, kan dat jou ook helpen in een eventuele rechtszaak.
Standvastig (‘firm’)
Schrijf met zelfvertrouwen en laat geen twijfel merken. Zo houd je de controle over de situatie en laat je zien dat jij wel op een volwassen manier met zaken als deze om kunt gaan. Zo voorkom je die nutteloze en eindeloze discussies.
Het liefst stel je natuurlijk geen vragen, maar als jullie een afspraak moeten maken, zul je toch vragen moeten stellen. Ga in zo’n geval voor een gesloten vraag, waarop de narcist alleen ‘ja’ of ‘nee’ kan antwoorden. Als je een open vraag gebruikt, zal de narcist uitgebreid gaan reageren, waardoor je nog niet weet waar je aan toe bent omdat het ‘gesprek’ niet zal eindigen.
Loop weg als de narcist kwaad wordt
Narcisten kunnen zonder reden zomaar ontploffen als ze een woedeaanval hebben. Als de narcist gaat dreigen, dingen eist of ontploft, kun je het beste gewoon weglopen. Overweeg pas terug te komen als hij/zij afgekoeld is. Jij bent niet verantwoordelijk voor de gevoelens van de narcist. Laat je niet intimideren en verlaat de situatie. Vervolgens geef je aan dat je daar niet van bent gediend. Blijf stellig en kalm.
Dingen die je tijdens zo’n woede aanval eventueel kunt zeggen:
- ‘Als je niet stopt, dan loop ik liever weg’
- ‘Ik zet dit gesprek niet voort als je zo blijft schreeuwen’
- ‘Ik hoor je, maar ik blijf bij mijn besluit’
- ‘Zo heb ik er geen zin in. Als je rustig kunt praten, kunnen we dit gesprek voortzetten. Anders niet.’
Een narcist zal je proberen in verwarring te brengen. Bescherm je daartegen en ga niet mee in het spel. Vertrouw op je eigen gezonde verstand en verspil geen energie aan tegenargumenten. Het zal toch geen verschil maken.
Bij het communiceren met een narcist, hoef je dus niet perse een ‘conflictmijdende’ stijl aan te houden. Er zijn mensen die aanraden om dreigementen te gebruiken door bijvoorbeeld te zeggen dat je de relatie liever verbreekt. Het zal de verlatingsangst van de narcist aanwakkeren. De kans is dat hij/zij zijn/haar best gaat doen om je weer terug te krijgen. Dit is natuurlijk niet iets wat werkt in een gewone, gezonde relatie. Want dan zal de situatie alleen maar escaleren. Herinner je dat het bij narcisten nu eenmaal anders werkt.
Blijf altijd kalm
Als de narcist weer eens met verwijten komt, blijf dan kalm en ga niet mee in het conflict, hoe moeilijk het ook is. Ga ook geen moeite doen om uit te leggen hoe jij je precies voelt en waarom. Dat is echt een verspilling van je tijd en energie in dit geval. Soms is het beter om luchtig een gesprek te voeren over een ander onderwerp. Reageer in ieder geval niet emotioneel. Dit allemaal is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan, maar je kunt het leren. Als je emotioneel gaat reageren, zal dat de narcist alleen maar voeden. Daarnaast zal het een soort verbondenheid tussen jullie twee creëren, waardoor het voor jou steeds moeilijker zal worden om uit de greep van de narcist te ontsnappen
Probeer de narcist niet te veranderen
Als jij te maken hebt met een narcist, onthoud dan dat je zo iemand niet zomaar kunt veranderen of genezen. Helaas is dat een ‘mission impossible’, waar je in dit artikel meer over kunt lezen. Zelfs het geven van liefde zal niets veranderen. Sterker nog, het investeren van liefde zal de narcist nog meer voeden om je vervolgens kapot te maken. Kan een narcist eigenlijk wel van iemand houden?
Beperk de communicatie
In hoeverre dat mogelijk is, kun je de communicatie met een narcist het beste zoveel mogelijk beperken. Het is frustrerend om jezelf steeds maar aan te moeten passen aan de ander, je anders voor te doen en je emoties niet te kunnen uiten. Daarom is het belangrijk om zo min mogelijk tijd door te brengen met de narcist en dus de communicatie tot een minimum te houden. Concentreer je op de mensen die jou jezelf laten zijn, bij wie je je goed voelt en die jou waarderen om wie je bent.
Houd de communicatie oppervlakkig
Zoals ook het geval bij het schrijven van een e-mail, houd je de communicatie tussen jou en de narcist zo kort en oppervlakkig mogelijk. Geef zo weinig mogelijk informatie. Dit kan enorm moeilijk zijn voor mensen die gevoelig zijn en veel emoties ervaren, maar het is belangrijk om deze skill te beheersen.
Gebruik bijvoorbeeld vaak ‘hmm’ en ‘aha’. Ook kun je gebruik maken van spreekwoorden, zoals ‘smaken verschillen’, of zeg gewoon ‘geen idee’. Het idee is dat je blijft praten, maar zo weinig mogelijk weggeeft. Want hoe meer narcisten van je weten, hoe meer dingen ze tegen je kunnen gaan gebruiken.
Laat emoties achterwege
Nogmaals: de narcist zal er alles aan doen om een emotionele reactie bij je uit te lokken. Daarom is het zo belangrijk om zoveel mogelijk afstand te houden en geen emoties te tonen. Hij of zij zal je proberen te provoceren of manipuleren. Het beste wat je dan kunt doen, is de narcist als een onbekende te zien en met dat in gedachten met hem/haar te communiceren. Dit is de Grey Rock communicatie techniek. Daarover meteen meer.
Waarom werkt de Grey Rock methode?
Waar het bij de Grey Rock techniek voornamelijk om gaat, is een narcist – of een ander persoon die emotioneel labiel is – interesse in je te laten verliezen.
Je wordt ‘saai’
Je laat als het ware contact toe, maar antwoord op een oninteressante manier. Hij/zij zal zo niet de drama reacties terug krijgen waar hij/zij zo op aast. Narcisten houden van drama en conflicten. Door de Grey Rock methode te gebruiken, zal de narcist leren dat het voor hem of haar geen zin meer heeft om met jou te communiceren. Al snel zullen ze dan op zoek gaan naar een nieuw slachtoffer.
Voorkomt dat je het slachtoffer wordt
Een ander voordeel van de Grey Rock methode is om te vermijden dat je überhaupt het slachtoffer wordt. Als je merkt dat je in je omgeving te maken hebt met een narcist, zal je – door deze methode te gebruiken – geen interessant doelwit zijn voor hem of haar.
Moet je toch in contact blijven met een narcist, omdat het iemand in je nabije omgeving is? Misschien een collega, een ex-partner met wie je kinderen deelt, of een familielid? De basisregel bij het omgaan met een narcist is om geen emotie te tonen.
De narcist gaat zich vervelen
Narcisten vervelen zich snel omdat ze snakken naar stimulatie. We hebben het hier niet over ‘normale’ verveling, zoals wij die voelen. Het gaat om een ‘benauwde’ soort verveling, of eentje die wijst op lusteloosheid. Om die verveling tegen te gaan, gaan narcisten op zoek naar drama en conflicten. Maar dat kunnen ze niet alleen, want daar zijn mensen voor nodig. Pas als er drama gecreëerd is, komen narcisten weer tot leven.
Narcisten willen de macht hebben, en dat doen ze door emotionele reacties bij anderen op te wekken. De narcist zal je meerdere keren testen, om te checken of hij/zij nog steeds de controle over je heeft. Om dit te bereiken, zal de narcist drama en conflicten creëren. Het geeft narcisten daadwerkelijk voldoening als ze weer eens een emotionele reactie kunnen uitlokken. Hoe vaker hen dat lukt, hoe verslaafder narcisten worden. Maar als de narcist niet krijgt wat hij of zij wil, raakt de narcist gefrustreerd. De narcist zal zich gaan vervelen en dus opnieuw meer drama creëren. Als je vastberaden bent en het vertikt om emoties te vertonen, zal de narcist al snel op je zijn uitgekeken.
Communiceren met een narcist: Conclusie
Met een narcist communiceren is dus moeilijk; hij/zij zal altijd proberen een reactie bij je uit te lokken en je te provoceren. Door de tips uit dit artikel te gebruiken, zul je zien dat communiceren met een narcist al een stuk makkelijker gaat.
Zoals je immers weet, is de narcist in alles wat hij/zij doet goed, en jij fout. Door op een bepaalde manier met een narcist te communiceren, verspil je geen tijd meer en maak je een eind aan die eindeloze discussies.