Emotionele veiligheid gaat om een stabiele omgeving waarin liefde wordt gegeven en waarin men zich aan bepaalde principes houdt. Emotionele veiligheid is essentieel voor een gezonde ontwikkeling van kinderen en ook in liefdesrelaties van groot belang. Wat betekent het als je je emotioneel veilig voelt, en waarom is het zo belangrijk? Welke dingen kun je doen om je emotioneel veiliger te voelen en een sterkere relatie aan te gaan met je partner?
Wat is emotionele veiligheid?
Emotionele veiligheid heeft invloed op de manier waarop iemand zich ontwikkelt. Op het moment dat een kind zich niet veilig of geliefd voelt, zal het zich minder snel optimaal ontwikkelen en de wereld ontdekken. Ouders of verzorgers dienen hun kinderen liefdevol te behandelen, begripvol te zijn naar hun kinderen toe en hun emoties serieus te nemen. Alleen op deze manier zullen ouders een sterke band creëren met hun kinderen.
Als ouders is het bij jonge kinderen verstandig de emoties van je kind te benoemen: ‘ik zie dat je je verdrietig voelt’. Het is dan de bedoeling dat de ouders of verzorgers samen met het kind de negatieve emotie omzetten naar iets positiefs. Ze dienen samen op zoek te gaan naar een oplossing waardoor het kind zich weer wat beter voelt. Bijvoorbeeld het lievelings spelletje spelen van het kind, of zijn/haar favoriete film kijken.
Ieder kind is anders en vergt daarbij een individuele aanpak. Zolang ouders of verzorgers liefdevol en begripvol zijn tegenover het kind, kan er een hechte band ontstaan. Kinderen moeten het gevoel hebben dat ze altijd op iemand terug kunnen vallen. Ze hebben allemaal behoefte aan een veilige basis, en vanuit daar kunnen ze zich ontwikkelen en vervolgens de wereld ontdekken. Behalve een veilige basis, is ook regelmaat belangrijk en een zekere voorspelbaarheid. Alleen dan kunnen kinderen zich voorbereiden op de toekomst. Dit leidt tot een gevoel van emotionele veiligheid, maar ook een bepaalde rust.
Waarom is emotionele veiligheid belangrijk?
Als we met andere mensen omgaan, hebben we vaak de neiging om onze emoties voor ons te houden. Dat gebeurt omdat we het nu eenmaal moeilijk vinden om ons kwetsbaar op te stellen. We zeggen niet wat er daadwerkelijk in ons omgaat, omdat we bang zijn om afgewezen te worden of omdat we denken dat het een situatie kan verergeren.
Als jij je een keer heel boos voelt, dan kan het zijn dat je bang bent om dat te laten zien, omdat je wil voorkomen dat de ander ook weer kwaad wordt op jou. Je gaat een mogelijk conflict liever uit de weg, en houdt je boze gevoelens voor je. Maar het onderdrukken van je emoties is niet altijd goed, want achter die gevoelens zit een bepaalde behoefte waar zo niet aan wordt voldaan. En dat kan onaangenaam zijn.
Beschermingsmechanisme
Om zichzelf te beschermen, zullen mensen hun gevoelens vaak aan de kant schuiven. Als iemand vroeger iets traumatisch heeft ervaren, kan dat ertoe leiden dat de persoon zijn/haar emoties gaat onderdrukken. Dit was een manier waarop de persoon de pijn probeerde te negeren, maar het leidt er nu ook toe dat de persoon andere gevoelens niet goed meer kan waarnemen. Er zijn ook mensen die opgroeien in een gezin waarin het niet normaal was om je emoties te uiten. Dit zorgt ervoor dat deze mensen het ook moeilijk vinden als anderen openlijk over hun gevoelens praten. Ze weten dan niet zo goed wat ze met die emoties aanmoeten. Toch is het essentieel dat we onze emoties uiten.
Heb jij een liefdesrelatie? Als het goed is heb je dan een sterke band met je partner. In zulke relaties worden over het algemeen vaker gevoelens met elkaar gedeeld. Maar om dit te kunnen doen, moeten beide partners zich veilig genoeg voelen. Zo kunnen jij en je partner rekening met elkaars gevoelens houden. Wanneer jij bijvoorbeeld verdrietig bent, zal je partner er voor je zijn en je proberen op te vrolijken. Beide partners moeten er dus voor zorgen dat er voldaan wordt aan de behoeften van de ander.
Waarom is het essentieel om je gevoelens te uiten?
Als je je emotioneel niet veilig voelt en op een bepaald moment verdriet voelt, kun jij je eenzaam gaan voelen. Je hebt dan het gevoel dat er niemand is op wie je kunt terugvallen. Daarom is emotionele veiligheid fundamenteel. Als jij negatieve gevoelens ervaart, dien je je veilig genoeg te voelen om deze emoties te delen met mensen die je liefhebt.
In contact met je gevoel
Echter, om je emotioneel veilig te kunnen voelen, is het essentieel dat jij in contact staat met wat je voelt. Als jij je even heel boos voelt en denkt dat je deze emotie niet mag voelen, dan ga je je gevoelens onderdrukken en negeren. Maar op deze manier zal je woede alleen maar erger worden. Het gevolg is dat je dan op een verkeerd moment ontploft, en dat is natuurlijk niet zo handig. Daarom is het van belang om op tijd over je gevoelens te praten met iemand die je vertrouwt, zodat je dit gevoel een plekje kan geven en verder kunt.
Andersom is het net zo belangrijk dat anderen zich veilig voelen om hun emoties te openbaren tegenover jou. Anderen voelen zich dan veilig bij jou om zichzelf te uiten, zonder ‘filters’. En dit wijst op een eerlijke relatie, band of vriendschap.
Met de meeste mensen zul je een oppervlakkige band hebben. Denk bijvoorbeeld aan die vriendengroep met wie je wel eens uitgaat. Dat is gezellig, en je kunt die groep ook als jouw vrienden beschouwen. Echter, als je alleen maar van dit soort relaties hebt, zullen er niet veel mensen overblijven die er voor je zijn als je een keer behoefte hebt aan een goed gesprek. Het is daarom van belang om ook mensen om je heen te hebben die er emotioneel voor je zijn. Als jij het zwaar hebt, gaat het er niet om hoeveel mensen je hebt, maar dát er mensen zijn die zien dat het even niet goed met je gaat en je willen steunen. Maar dat kan alleen als jij je emotioneel veilig voelt bij deze mensen; bij wie je je vrij voelt om te laten weten dat je door een zware periode gaat.
Hoe jezelf emotioneel veilig voelen?
Het blijft in de praktijk toch lastig om onze emoties te uiten. Mensen denken soms dat ze hard moeten blijven, omdat ze door anderen niet als ‘zwak’ willen worden beschouwd. Daarnaast denken we ook vaak dat we de enige zijn die met dit soort problemen kampen. Je houdt het voor jezelf, omdat je bang bent dat anderen je niet zullen begrijpen en afwijzen. Dit leidt ertoe dat je misschien veel te lang met een negatief gevoel rondloopt, en dat niemand echt ziet hoe jij je voelt.
Sta jij niet in contact met je eigen gevoel? Voel jij je emotioneel niet veilig? Vind je het lastig als een ander zijn/haar gevoelens naar jou uit? Dit zijn tekens dat jij niet zo goed kunt omgaan met anderen. Of je kunt je eigen gevoelens niet uiten, of vindt het juist lastig om om te gaan met de emoties van anderen.
Overwin je angst om emotioneel te zijn
Hoe mensen met elkaar communiceren, hangt voor een groot deel af van hoe veilig ze zich bij elkaar voelen. Als jij je niet veilig genoeg voelt om je gevoelens te delen, of je je niet veilig voelt wanneer een ander zich emotioneel naar je uit, dan klopt er iets niet. Als het jou afschrikt wanneer iemand kwaad wordt, dan betekent het dat je je angstig voelt tegenover deze emotie. En dat maakt communiceren tussen jou en de ander heel lastig.
Het is erg belangrijk dat je weet wat je met die angst aan moet. Alleen als jij op de juiste manier met die emotie om kunt gaan, zul jij je emotioneel kunnen uiten bij anderen. Op dezelfde manier zul je – op het moment dat een ander zich emotioneel durft te uiten naar jou toe – sterk in je schoenen blijven staan om jezelf niet te verliezen. Je kunt dan rustig blijven en op de juiste manier omgaan met de emoties van die andere persoon. En dit zorgt er vervolgens ook voor dat je je steeds veiliger voelt om jezelf te zijn. En dat is een fijn gevoel.
In relaties
Aan de basis van intimiteit ligt emotionele veiligheid. Helaas wordt er in relaties vaak niet genoeg aandacht besteedt aan deze emotionele veiligheid. Mensen voelen zich soms namelijk emotioneel onveilig in een liefdesrelatie.
Het is belangrijk om niet je partner overal de schuld van te geven. Dat lost niks op. Soms zal jij onveilig emotioneel gedrag vertonen, in andere gevallen is het je partner. Belangrijk is dat je het bij jezelf kunt herkennen, en er in alle openheid over kunt praten. Als jij emotionele onveiligheid kunt herkennen, is dat de eerste stap naar een veiligere emotionele relatie.
Alert
Wanneer er niet genoeg emotionele veiligheid is, zullen partners altijd alert zijn en klaar staan voor een ‘aanval’. Met ‘aanval’ bedoelen we hier: verwijten van de andere partner of veroordelen. Als de twee zich emotioneel onveilig voelen, vinden er constant discussies plaats en is dat een patroon dat zich steeds weer herhaalt. De partners stellen zich emotioneel onveilig op als beschermingsmechanisme, zodat ze zich niet kwetsbaar op hoeven te stellen. De emotionele verbinding moet in zo’n geval weer hersteld worden, anders leidt dit tot nog meer negatieve gevoelens en stress.
Emotionele veiligheid in relaties
Het is je vast wel eens overkomen: je houdt een bepaalde emotie voor jezelf, omdat je bang bent voor de reactie van je partner. Bang dat hij/zij je zou uitlachen, of kritiek te geven. Dit deed je om jezelf te beschermen tegen pijn of een teleurstelling, maar zo missen we de kans om de relatie met onze partner te versterken.
Om een diepere band te krijgen, moet er emotionele veiligheid zijn. Heb jij terugkerende problemen in je relatie, en maken jullie te vaak ruzie over onzinnige dingen?
Ten eerste is het belangrijk om emotionele onveiligheid te herkennen. Om vervolgens die negatieve patronen te kunnen veranderen, moeten er gezonde en positieve handelingen komen van beide partners.
Hoe ziet een veilige relatie eruit?
Aanwezigheid
In ons drukke dagelijkse leven gebeurt het vaak dat we vergeten om tijd te maken voor onze partner en/of kinderen. Onze aandacht gaat vooral naar de dagelijkse taken. Thuis maken we ons bijvoorbeeld druk over het betalen van rekeningen en het ophalen van onze kinderen. Er is nog maar weinig tijd om echt aanwezig te zijn voor je partner en/of je kinderen. Het is echter belangrijk om vooral in deze tijd ook tijd vrij te maken voor elkaar, zonder afleidingen.
Ruzies snel oplossen
Zelfs in relaties waarbij de twee partners dol op elkaar zijn, vinden er af en toe ruzies plaats. Dat is niet meer dan normaal. Maar wat dit soort relaties onderscheidt van andere, is dat ze ervoor kiezen om snel te herstellen na een ruzie. Als jij je richt op het snel uitpraten en oplossen van een conflict, zul je de woede los kunnen laten en je weer kunnen focussen op jullie fijne relatie en het leven in het algemeen.
Verbonden blijven
Herken de emoties van je partner, neem ze serieus en wees er voor hem/haar. Troost je partner wanneer hij/zij verdrietig is, en vier ook zijn/haar overwinningen. Zonder deze emotionele verbinding kan je partner zich eenzaam gaan voelen en zich terug gaan trekken. En dat zal niet veel goeds betekenen voor jullie relatie.
Als je partner een gesprek met je aangaat, maar jij je aandacht op iets anders hebt en niet luistert naar wat je partner te zeggen heeft, zal je partner zich daar rot of geïrriteerd door voelen. Als dit vaker voorkomt, zal je partner het op een gegeven moment niet eens meer proberen om met je te praten.
Emotionele veiligheid in gezinnen
Als de leden binnen een gezin het vertrouwen hebben dat hun gevoelens worden gerespecteerd, zullen ze zich emotioneel veilig voelen. Dit leidt er vervolgens toe dat ze eerlijker zijn, maar zich ook kwetsbaar durven op te stellen. Relaties waarin emotionele veiligheid een belangrijke plek inneemt, zijn gebaseerd op het accepteren van elkaar en op vertrouwen.
Op het moment dat kinderen zich emotioneel onveilig voelen, kunnen ze het moeilijk vinden om kritiek te krijgen of afgewezen te worden. Het gevolg is dat ze niet mee zullen werken en daarnaast niet open zullen staan voor een gesprek.
Wanneer een kind in een emotioneel onveilige omgeving opgroeit, zal het sneller een laag gevoel van eigenwaarde ervaren. Ze denken dan dat hun gevoelens en behoeften onbelangrijk zijn.
Hoe emotionele veiligheid bevorderen in je relatie?
Als je de emotionele veiligheid wil verbeteren in je relatie, is het belangrijk om te begrijpen wat je wel en juist niet moet doen.
Prioriteit
Door laten schemeren dat je partner niet je prioriteit is. Dit moet je niet doen. Je partner moet zich belangrijk voelen in je relatie en ook het gevoel hebben dat hij/zij onder jouw prioriteiten valt.
Jezelf emotioneel uiten
Je niet emotioneel uiten tegenover je partner, liegen en geheimen hebben. Ook dat wordt niet aangeraden. Je moet juist je gevoelens kunnen bespreken, eerlijk zijn en geen dingen verborgen houden.
Richt je op emoties
Als jullie ruzie hebben, is het beter om je te focussen op de emoties die er spelen dan je bezig te houden met de inhoud van de discussie. Je partner kan op een bepaalde manier reageren omdat hij/zij zich op een bepaalde manier voelt. Probeer hier juist rekening te houden met de gevoelens van je partner in plaats van het onderwerp van de ruzie.
Er voor elkaar zijn
Wanneer je partner duidelijk aangeeft dat hij/zij je nodig heeft, moet jij altijd voor hem/haar klaar kunnen staan. Toon empathie en wees er voor je partner. Neem de wensen en behoeften van je partner serieus. Probeer je in te leven in je partner en af ten toe je eigen overtuigingen achterwege te laten. Je moet accepteren dat jij en je partner misschien niet altijd in alles overeenkomen. Iedereen is anders, en dat moeten we soms accepteren. Andersom is het belangrijk dat jij aangeeft wanneer je je partner (wat extra) nodig hebt.
Conflicten snel herstellen
Bij ruzies doen alsof het je niets uitmaakt en het vertikken om toenadering te zoeken, of niet toegeven als je fout bent geweest. Dit soort dingen hebben en slechte invloed op een relatie. Je moet je fouten kunnen toegeven en bij ruzies proberen om het zo snel mogelijk op te lossen. Het versterkt jullie band en vermindert stress.
Je partner beschermen
Niet alleen thuis moet je laten merken dat je je partner zult beschermen, maar ook juist in het openbaar. Je dient hem/haar te beschermen tegen schaamte en pijn. Je moet het voor je partner opnemen als hij/zij in het openbaar wordt gekwetst of ten onrechte wordt bekritiseerd. Laat anderen zien dat jij altijd je partner ondersteunt.
Houd rekening met elkaar
Het is oneerlijk als jij je eigen vrijheid belangrijker vindt dan je relatie. Als jij met andere flirt, je je niet aan de afspraken houdt, of prive details van jullie relatie met anderen deelt zonder dat je partner daarvan op de hoogte is, is dat niet juist. Je kunt niet zomaar doen waar je zin in hebt en doen alsof je vrijgezel bent. In een relatie moet alles wat je doet in het belang zijn van allebei. Ieder mag natuurlijk zijn eigen leven behouden met vrienden en vriendinnen, maar je dient altijd rekening te houden met de persoon die je liefhebt.
Bekritiseer niet de persoonlijkheid van je partner.
Het is vaak beter om hem/haar aan te spreken of iets wat hij/zij heeft gedaan of anders juist niet heeft gedaan, dan de persoonlijkheid van je partner te bekritiseren.
Vermijd dreigingen
Het is oneerlijk om te dreigen dat je je partner verlaat, alleen om druk op hem/haar te leggen. Dit zal leiden tot gevoelens van angst en wantrouwen. Zoals we eerder hebben gelezen, dienen conflicten zo snel mogelijk worden opgelost. Als er ruzie is, handel dan uit kwetsbaarheid en ga je niet terugtrekken. Als een ruzie onopgelost blijft, zullen we pijn blijven voelen, maar ook wrok. Hoe langer het aanhoudt, hoe erger. Wat we beter kunnen doen is vergeven en accepteren. Herstel zo snel mogelijk en stop met elkaar de schuld geven.
Houd je partner op de hoogte van belangrijke dingen
Je partner niet als eerste belangrijke dingen vertellen. Jullie moeten samen beslissen wat jullie binnen de relatie houden en wat jullie met anderen delen. Respecteer wat je partner beschouwt als prive zaken en schaad zijn/haar vertrouwen niet.
Houd geen vriendschappen met anderen verborgen
Als jij het goed kunt vinden met een ander, bijvoorbeeld als vrouw met een andere man, moet je daar duidelijk over zijn tegenover je partner. Heb geen geheimen en maak het elkaar makkelijk. Jullie houden immers veel van elkaar en hebben het beste met elkaar voor.
Emotionele veiligheid: Conclusie
Als jij in een gezin bent opgegroeid waarin men geen of weinig gevoelens uitte? Dan is het mogelijk dat je later problemen krijgt met emotionele veiligheid. Ook als je iets traumatisch hebt ervaren, waardoor je je emoties bent gaan ontwijken, kun je moeilijkheden krijgen met emotionele veiligheid. Het kan er namelijk toe leiden dat je geen pijn meer voelt, en daarnaast andere gevoelens ook niet meer kunt waarnemen.
We hebben allemaal gevoelens; dat maakt ons menselijk. Maar als we angst hebben voor onze gevoelens, onze emoties niet naar anderen kunnen communiceren, of niet om kunnen omgaan met de emoties van anderen, kan dat een probleem worden.
Als jij moeilijkheden ondervindt met emotionele veiligheid, dan kan het zijn dat je bang bent voor het uiten van je emoties. Het is essentieel om te leren hoe je je emotioneel naar anderen kunt uiten. Erken de angst en doe er iets mee. En als dat niet lukt, dan kun je altijd terecht bij een psycholoog of therapeut. Wees niet bang om hulp te zoeken als je er zelf niet uitkomt!