Ze dach altijd: ‘O, het is echt mijn schuld. Ik had hem niet moeten blijven vragen waar hij was geweest toen hij duidelijk moe was van zijn werk.
Ik zou mezelf waarschijnlijk ook een klap geven als ik hem was.” Dat is de uitwerking die slachtofferbeschuldiging op mensen heeft.
De eerste keer dat ik dit van een goede vriendin van mij hoorde, was ik letterlijk sprakeloos. Haar man mishandelde haar fysiek (wat ook niet de eerste keer was). Zij verdedigde hem door zichzelf de schuld te geven.
Ik kon niet begrijpen hoe ze niet kon inzien dat het absoluut niet haar schuld was. Dat ze nooit mishandeld had mogen worden.
Maar toen viel het me op: we leven in een samenleving waarin mensen zich moreel verplicht voelen om opmerkingen te maken over misbruik. Waarbij ze de misbruiker nooit ter verantwoording roepen en bijna altijd het slachtoffer daarvoor de schuld geven.
Vrouwen zijn doorgaans de belangrijkste nevenschade van deze zieke en hypocriete meningen. Op de een of andere manier ‘vragen’ ze altijd om misbruikt te worden. Hoe kan iemand vragen om misbruikt te worden, vraag ik me af.
Nou, dat kunnen ze niet. Dat is gewoon het verhaal dat al veel te lang gaande is. En wij, collectief, moeten dit voor eens en voor altijd stoppen.
In dit artikel gaan we bespreken wat het beschuldigen van het slachtoffer is, waarom is het verkeerd en hoe kunnen we de schuld van het slachtoffer naar de misbruiker verschuiven.
Maar voordat we het over slachtofferbeschuldiging hebben, wil ik je iets vertellen:
Als je het slachtoffer bent van welke vorm van misbruik dan ook, onthoud dan: het is niet jouw schuld. Je zou nooit op een bepaalde manier moeten handelen om te voorkomen dat je misbruikt wordt. Jouw daden en woorden zijn nooit de triggers voor iemands giftige gedrag.
Wat is slachtofferbeschuldiging?
Misschien kunnen niet veel mensen met woorden definiëren wat de schuld van het slachtoffer betekent. Toch kunnen ze de betekenis ervan zeker met hun daden laten zien.
Of het nu gaat om een informeel gesprek tussen een paar vrienden of een bericht op sociale media, er zal altijd minstens één persoon (maar meestal meer) zijn die de misbruiker verdedigt door het slachtoffer de schuld te geven.
Over het algemeen verwijst de term ‘slachtofferbeschuldiging’ dus naar een maatschappelijk fenomeen dat optreedt wanneer het slachtoffer verantwoordelijk wordt gehouden voor het misbruik dat hem of haar is aangedaan.
Met andere woorden, de mensen impliceren dat het misbruik het gevolg is van iets dat het slachtoffer heeft gezegd, gedaan of van de manier waarop hij of zij zich heeft gedragen.
Dus in plaats van de verantwoordelijkheid te leggen waar deze hoort, wordt deze verschoven naar het individu dat er niets mee te maken heeft.
Enkele voorbeelden van het beschuldigen van slachtoffers zijn:
“Je had beter moeten weten.”
“Wat had je verwacht dat je zo gekleed zou zijn?”
“Je had niet met hem mee naar huis moeten gaan.”
“Had je maar niet zo dronken moeten worden.”
“Je hebt hem vast gemengde signalen gestuurd.”
“Hoe hard heb je geprobeerd het te stoppen?”
“Wat had je aan?”
“Je had helemaal niet naar zijn huis moeten gaan.”
“Waarom heb je niet teruggevochten?”
“Waarom zei je niet gewoon dat hij moest stoppen?”
“Oh, je hebt er waarschijnlijk van genoten.”
“Wat deed je zo laat op de avond eigenlijk in de club?”
“Je hebt hem waarschijnlijk boos gemaakt.”
Het is al moeilijk genoeg voor het slachtoffer dat slachtoffer is geworden van misbruik van welke aard dan ook. Maar om zo’n reactie te ontvangen van de mensen die het dichtst bij hen staan of volslagen vreemden, heeft het slachtoffer beslist niet nodig.
Waarom is slachtofferbeschugdiging zo verkeerd?
Slachtofferbeschuldiging kan een uiterst negatieve impact hebben en ernstige gevolgen hebben voor de geestelijke gezondheid van het slachtoffer.
Vaak leidt het tot sterke gevoelens van schuld, schaamte, isolement en zelfbeschuldiging.
Ook verdiept het het trauma dat het misbruik veroorzaakte verder. Het maakt het voor het slachtoffer tien keer moeilijker om te genezen.
Deze gruwelijke daad legt ook de verantwoordelijkheid voor het misbruik volledig in handen van het slachtoffer. Dit dus in plaats van bij de misbruiker, waar deze feitelijk thuishoort.
Hierdoor wordt de misbruiker ontdaan van elke verantwoordelijkheid en wordt de cultuur van geweld en misbruik bevorderd en in stand gehouden.
Hierdoor wordt het hersteld dat sommige mensen misbruik meer verdienen dan anderen. Dat de dader nooit verantwoording mag afleggen voor zijn wangedrag.
Slachtofferbeschuldiging ontneemt ook het misbruik van de complexe dynamiek ervan en portretteert het als uitsluitend zwart-wit, terwijl de situatie in werkelijkheid veel gecompliceerder is.
Fysieke mishandeling is bijvoorbeeld nooit alleen maar fysiek. Het wordt bijna altijd voorafgegaan door emotionele mishandeling en manipulatie.
Dit betekent dat het slachtoffer meestal een traumatische band heeft met haar misbruiker, en dus niet zomaar kan vertrekken.
Zoals veel mensen proberen te suggereren als ze dingen zeggen als: ‘Ik zou me nooit door een man hebben laten slaan. Ik begrijp niet waarom ze niet gewoon is weggegaan.’
Maar het allerbelangrijkste is dat slachtofferbeschuldiging verkeerd is, omdat het volledig voorbijgaat aan het feit dat het misbruik nooit de schuld van het slachtoffer is.
Niemand verdient het om misbruikt te worden, ongeacht wat ze deden of zeiden, of hoe ze zich gedroegen.
Hoe verplaats je de schuld van het slachtoffer naar de dader?
Als we als samenleving een einde willen maken aan het feit dat slachtoffers zich verantwoordelijk voelen voor het misbruik dat ze hebben moeten doormaken, moeten we ons uiterste best doen om de focus van de acties en het gedrag van het slachtoffer te verleggen naar de verantwoordelijkheid van de misbruiker.
Zo kunnen we het doen:
1. Houd de misbruiker verantwoordelijk
Hoe moeilijk het ook kan zijn om de noodzaak van het geven van schuld aan het slachtoffer te onderdrukken, als we over een bepaald misbruik horen, moet onze eerste reactie altijd zijn om de misbruiker verantwoordelijk te houden.
Dit betekent dat de overheid wetten moet handhaven met betrekking tot de bestraffing van misbruikers. Dus ook in het algemeen een duidelijke boodschap moet afgeven dat geen enkele vorm van misbruik ooit zal worden getolereerd.
En de rest van de samenleving moet deze wetten aanmoedigen en respecteren en er oprecht naar streven het geweld te veroordelen door het slachtoffer te beschermen en te steunen.
2. Toon steun aan het slachtoffer
Als het gaat om de steun die we kunnen bieden aan alle slachtoffers van misbruik, kan die komen in de vorm van mooie woorden op sociale media of persoonlijk en een zachte knuffel en begrip.
Niemand zou ooit zijn telefoon moeten aanzetten om te worden verwelkomd door het slachtoffer dat in welke vorm dan ook de schuld geeft.
We moeten werken aan het creëren van een empathische samenleving waarin iedereen zich veilig en ondersteund voelt.
Een andere vorm van slachtofferhulp kan bestaan uit het bieden van onderdak, advies of betaalbare rechtsbijstand.
3. Moedig altijd collectief respect aan
Het aanmoedigen van collectief respect heeft betrekking op veel dingen, zoals kinderen vanaf jonge leeftijd leren hoe gezonde relaties eruit zien, wat grenzen zijn en hoe ze te stellen en te respecteren, wat instemming is, enzovoort.
De verandering kan in ons eigen hart beginnen, maar een echte perspectiefverandering begint bij het opvoeden van empathische kinderen.
Het zal het meest merkbaar zijn in een toekomstige samenleving die gedomineerd wordt door vriendelijke en zorgzame mensen.
4. Bestrijd het verhaal van het beschuldigen van het slachtoffer als je het tegenkomt
Dit is waarschijnlijk het gemakkelijkste wat we allemaal kunnen en moeten doen. Telkens wanneer je iemand een vorm van beschuldiging van het slachtoffer ziet of hoort zeggen, daag dan het verhaal van die persoon uit door openlijk zijn of haar gedrag te beschuldigen.
Het gemakkelijkste wat je kunt doen is zwijgen en het gevoel hebben dat de mishandelingen van anderen jouw zaken niet zijn. Maar het moedigste wat je kunt doen, is opkomen voor degenen wier stem tot zwijgen is gebracht.
5. Zorg ervoor dat iedereen geïnformeerd is over alle gevolgen van slachtofferbeschuldiging en misbruik
Ten slotte kunnen we geen verandering verwachten als we er niet voor zorgen dat iedereen op de hoogte is van alle gevolgen van misbruik en slachtofferbeschuldiging.
Als iedereen goed geïnformeerd is, is het gemakkelijker om te werken aan het creëren van die empathische en ondersteunende samenleving waar we het over hadden.
