Van vrouwen wordt altijd maar een heleboel verwacht. De verantwoordelijkheden die je als vrouw dient te dragen, op het werk én thuis, vergen vaak veel tijd en energie. Als dit op een gegeven moment te stressvol wordt, kun je een burn-out ontwikkelen. Het is daarom belangrijk om te begrijpen wat een burn-out precies is, om de burn-out symptomen bij een vrouw te kennen en ook om te weten hoe je een burn-out kunt voorkomen of aanpakken.
Wat is een burn-out?
Wanneer je lang genoeg bloot wordt gesteld aan stress, zal je lichaam reageren in de vorm van een burn-out. Bij een burn-out ben je ‘opgebrand’, voel je je emotioneel en lichamelijk ’op’ en kun je niet meer zo verder. Je bent te lang over je eigen grenzen gegaan en je lichaam kan niet meer herstellen. Zelfs kleine of makkelijke taken uitvoeren is niet meer mogelijk. Burn-outs worden vaak in verband gebracht met werkgerelateerde stress, echter ontstaan ze meestal door een samenspel van verschillende factoren.
Een burn-out kun je een beetje vergelijken met een lekke binnenband van een fiets. Een binnenband die goed functioneert, zal meebuigen als je bochten maakt en over onregelmatige ondergronden rijdt. Maar als je met je fiets te vaak over stenen en hobbels rijdt, zal de binnenband op een gegeven moment zijn buigzaamheid verliezen. Het is dan niet gek dat de band ineens knapt als je weer eens over een scherpe steen rijdt. Of hij loopt langzaam leeg. De band kan in zulke gevallen hobbels en stenen niet meer aan en moet geplakt worden. Door voor een gladde weg te kiezen zonder obstakels, kun je de kans verkleinen dat je binnenband het op een gegeven moment begeeft. Door de burn-out symptomen bij een vrouw te herkennen, kun je op tijd ingrijpen.
Burn-out of depressie?
Een burn-out en een depressie worden wel eens door elkaar gehaald. Maar ze zijn niet hetzelfde. Een burn-out is namelijk een energiestoornis; omdat de persoon een gebrek heeft aan energie, wordt hij of zij somber en lusteloos. Een depressie is echter een stemmingsstoornis. Dat iemand dan somber is of nergens meer zin in heeft, komt dus niet door een gebrek aan energie.
Als iemand depressief is, zul je dat terug zien op alle gebieden van het leven van die persoon. Maar iemand die een burn-out heeft, kan zich wel gewoon nog gelukkig voelen bij dingen die niets te maken hebben met de burn-out.
Iemand die een burn-out heeft wil wel, maar het kan gewoon even niet meer. Een depressief iemand – aan de andere kant – zou fysiek best kunnen, maar kan nergens meer van genieten.
De aanloop naar een burn-out
Langdurige stress en weinig herstel kunnen uiteindelijk leiden tot een burn-out. Oorzaken kunnen zich op verschillende gebieden afspelen.
Werk
Een van die gebieden kan zijn je werkomgeving: op het werk wordt er teveel van je verwacht, krijg je veel te veel verantwoordelijkheden of bevind je je in een ongezonde werkomgeving.
Persoonlijke eigenschappen
Naast werk als oorzaak, zijn er ook persoonlijke eigenschappen die de kans op het ontwikkelen van een burn-out kunnen verhogen. Als jij een perfectionist bent, moeite hebt met het uiten van je gevoelens of nooit ‘nee’ kunt zeggen, kan dat de kans op een burn-out in de hand werken.
Omgevingsfactoren
Bovendien speelt je omgeving een rol. Als jij relatieproblemen hebt, geen sociale contacten hebt waar je op terug kunt vallen, of kampt met financiële problemen, dan kan dat net zo goed invloed hebben. Een heftige of traumatische gebeurtenis kan ook een rol spelen.
Chronische ziekte of teveel fysieke inspanning
Als laatste kunnen een chronische ziekte of excessieve lichamelijke inspanningen eventuele oorzaken zijn. Je lichaam is dan al enigszins vermoeid, waardoor het moeilijk wordt om de burn-out symptomen bij een vrouw te voorkomen.
Zoals eerder vermeld, is het meestal niet één oorzaak of factor die zorgt dat iemand in een burn-out terecht komt. Het is meestal een combinatie van factoren.
Burn-out symptomen bij een vrouw vroegtijdig herkennen
Burn-out symptomen bij een vrouw dienen zo vroeg mogelijk herkend worden om de gevolgen enigszins te beperken.
Je raakt opgebrand als je een lange periode in stressvolle omstandigheden hebt moeten vertoeven. Die periode kan soms jaren duren. Al die tijd ben je overbelast geraakt, heb je je symptomen genegeerd, of bepaalde spanningen niet eens opgemerkt. Je had geen tijd om stil te staan bij je gevoelens. Uiteindelijk raak je zo vermoeid, dat herstellen gewoon niet meer lukt.
Laten we eens kijken naar het soort stress dat veel vrouwen ervaren.
Waarom hebben vrouwen meer stress?
Studies hebben uitgewezen dat vrouwen steeds meer stress ervaren en dat ook de risico’s groter zijn. Hieronder leggen we uit waarom.
Teveel verantwoordelijkheden
De afgelopen jaren hebben er veel maatschappelijke veranderingen plaatsgevonden waardoor vrouwen meer stress ervaren. Niet alleen moeten ze presteren op het werk, ook moeten ze een goede moeder zijn, een fijne echtgenote, het gezin managen en vaak zijn ze ook nog eens mantelzorger. Ze hebben geen moment om stil te staan en even aan zichzelf te denken. Op een gegeven moment zeg het lichaam ‘stop’, want de reserves zijn op.
Als moeder moet je je kinderen naar school of naar sport brengen, het eten bereiden, voor de kids zorgen als ze niet lekker zijn en ga zo maar door. En als de kinderen nog klein zijn, kunnen moeders soms een slaapgebrek oplopen, met als gevolg dat het lichaam nóg minder goed herstelt.
Minder vrije tijd
Ook is er uit onderzoek gebleken dat vrouwen veel minder vrije tijd hebben om tot rust te komen of te herstellen. En als ze een keertje wat extra tijd hebben, dan vullen ze die tijd op met zorg te dragen voor anderen.
Als je niet van tijd tot tijd jezelf rust gunt en je batterij oplaadt, krijg je al gauw last van allerlei burn-out symptomen. Weet dus hoe je de burn-out symptomen bij een vrouw kunt herkennen.
Geen ‘fight or flight response’
De oerreactie van ons mensen is om bij gevaar te vechten of te vluchten, ‘to fight or to flight’. Maar dit schijnt vooral iets van mannen te zijn. Vrouwen gaan anders om met gevaar, en neigen meer naar het verzorgen en bevriend houden van anderen om zo een bepaalde veiligheid te creëren. Vanuit evolutionair perspectief is dat een begrijpelijke reactie. Want alleen zo kun je je kinderen in veiligheid brengen en houd je je sociale netwerk in stand.
Oxytocine
Het schijnt verder dat vrouwen tijdens stressvolle situaties het knuffelhormoon oxytocine aanmaken. Dat zorgt voor een kalmerend en veilig effect. Omdat zij niet direct fysiek in actie komen, zullen stresshormonen langer in het lichaam achterblijven. Daardoor zijn de cortisol levels bij vrouwen ook hoger. Cortisol zorgt er aan de ene kant voor dat je stressvolle situaties langer kunt volhouden, maar aan de andere kant is het slecht voor je gezondheid. Je kunt er onder andere depressief van worden, huidproblemen door krijgen, slaapstoornissen door ontwikkelen en er ook een burn-out van krijgen.
Burn-out vrouw versus man
Over het algemeen zijn de burn-out symptomen bij een vrouw niet anders dan die van een man. Maar vrouwen lopen wel een groter risico op een burn-out dan mannen. Zijn zijn ten eerste gevoeliger voor stress en ze hebben ook vaker en langer met stress te maken. Dat komt door bovenstaande oorzaken.
Een burn-out krijg je ook niet van ene op de andere dag. Het is het resultaat van een lange periode van stress.
Zowel mannen als vrouwen kunnen dus burn-out klachten krijgen, en het is essentieel om bijtijds actie te ondernemen. Want hoe sneller je aan de bel trekt, hoe sneller je zult herstellen.
Oxytocine vs testosteron
De hersenen van de beide geslachten ontwikkelen zich anders. Omdat mannen een hoger testosteronniveau hebben, wordt hun rechterhersenhelft sterker gestimuleerd. Het gevolg is dat mannen abstracter en creatiever kunnen nadenken, en dingen ook onpersoonlijker kunnen opvatten. Een ruzie is daarom over het algemeen minder problematisch en kunnen mannen daar makkelijker mee omgaan.
Stress zal bij vrouwen en mannen zowel psychisch als lichamelijk een andere uitwerking hebben. Mannen en vrouwen hebben namelijk een andere hormonale huishouding. Stress zorgt voor de productie van adrenaline en cortisol.
Waar vrouwen met het knuffelhormoon oxytocine reageren, doen mannen beroep op hun testosteron voorraad. Bij mannen zorgt dit voor een fysieke reactie, wat ertoe zal leiden dat het stresshormoon verdwijnt. Bij vrouwen blijft het stresshormoon echter langer actief omdat ze geen fysieke reactie krijgen.
Sociaal netwerk
Verder is uit studies gebleken dat vrouwen het erg belangrijk vinden om een sociaal netwerk om zich heen te hebben. Zo hebben ze ook veel sterker de behoefte om met hun sociale krijg over werkgerelateerde zaken te praten, maar ook over persoonlijke problemen. Dit kan de stress verminderen, maar kan ook nadelen hebben. Want vrouwen zijn namelijk ook gevoeliger voor spanningen binnen hun sociale kring. Een ruzie met een vriendin kan bij een vrouw veel meer stress veroorzaken dan wanneer een man ruzie heeft met een vriend. Vrouwen trekken zich dingen veel persoonlijker aan.
Werk
Daarnaast zijn vrouwen ook veel kwetsbaarder voor relationele spanningen op het werk. Mannen hebben – vergeleken met vrouwen – een meer oplossingsgerichte en rationele aanpak van problemen.-Verder hebben vrouwen over het algemeen een lager loon dan mannen, en maken ze ook minder kans op promotie. Hierdoor voelen vrouwen zich eerder ondergewaardeerd in hun baan en hebben ze een lager zelfvertrouwen. Deze factoren kunnen bijdragen aan een burn-out. Vrouwen hebben daarnaast – in vergelijking met mannen – vaak lagere functies en weinig autonomie. Bovendien kunnen vrouwen last hebben van seksuele intimidatie op het werk, wat ook veel stress kan veroorzaken.
Een vrouw is per week wel meer dan 8,5 uur kwijt aan het gezin en huishouden dan een man. Omdat ze thuis en op het werk zoveel te doen hebben, hebben ze minder mogelijkheden om te ontspannen, waardoor ze gevoeliger zijn voor het ontwikkelen van een burn-out.
Burn-out manifesteert zich verschillend
Ook de manier waarop een burn-out zich manifesteert, verschilt tussen mannen en vrouwen. Waar vrouwen meer mentaal uitgeput raken, zullen mannen eerder een gevoel van depersonalisatie ervaren. Voor de rest is het verloop van een burn-out bij allebei de geslachten hetzelfde. De klachten en symptomen kunnen per individu verschillen, maar er is een algemeen patroon te herkennen.
Ondanks deze verschillen, is de behandeling of aanpak voor beide geslachten hetzelfde. Het is voor ieder individu die kampt met een burn-out belangrijk dat dit probleem zo snel mogelijk wordt aangepakt. Maar wat zijn nu precies de burn-out symptomen bij een vrouw?
Burn-out symptomen bij een vrouw
Burn-out symptomen bij een vrouw zijn te onderscheiden in fysieke en geestelijke symptomen. Hieronder de lichamelijke symptomen kenmerkend van een burn-out:
Fysieke symptomen
- Fysiek uitgeput
- Last van hoofdpijn, spierpijn, nekpijn en/of andere lichamelijke klachten
- Benauwd gevoel
- Slechte prestaties
- Gevoeliger voor verslavingen: je gaat meer koffie of alcohol drinken, meer roken of snoepen
- Slaapproblemen: moeilijk in slaap komen of steeds wakker worden
- Hyperventilatie
- Verlaagde weerstand waardoor je sneller ziek wordt
- Meer of minder gaan eten
- Misselijkheid
- Buikpijn en/of opgeblazen gevoel
- Hoge bloeddruk
- Hartkloppingen
- Pijn op de borst
- Duizeligheid
De geestelijke burn-out symptomen bij een vrouw zijn als volgt:
Geestelijke symptomen
- Emotioneel uitgeput
- Neerslachtig
- Veel piekeren
- Op een negatieve manier reageren
- Niet meer geïnteresseerd zijn in de dingen die je voorheen vreugde brachten
- Problemen met de concentratie waardoor je fouten gaat maken
- Geheugenproblemen waardoor je belangrijke dingen vergeet
- Moeite met het nemen van besluiten
- Onzeker
- Je opgejaagd voelen
- Stemmingswisselingen
- Je minderwaardig voelen of je niet goed genoeg voelen
- Je gespannen voelen
Het is van groot belang om de symptomen burn -out vrouw tijdig te herkennen. Hoe sneller je het opmerkt en actie onderneemt, hoe sneller je ook weer zult herstellen. Het gebeurt vaak dat iemand al lange tijd onder stressvolle omstandigheden leeft, maar dat het lichaam de signalen nog niet herkent. Dat komt omdat de persoon dan geen tijd neemt om stil te staan en maar door blijft gaan. Maar het is ontzettend belangrijk om je bewust te blijven van je lichaam en negatieve signalen zo snel mogelijk op te merken.
Burn-out symptomen bij een vrouw: wat moet je doen?
Burn-out symptomen bij een vrouw: denk jij hier last van te hebben? Dan vraag je je vast af wat je nu moet doen. Hieronder lees je hoe je een burn-out het beste aan kunt pakken:
- Probeer er op tijd bij te zijn en luister altijd naar je lichaam. Je dient signalen van een burn-out serieus te nemen en zeker niet te negeren.
- Probeer momenten van ontspanning en rust te plannen. Ontspannen en iets doen wat je gelukkig maakt, is belangrijker dan je misschien denkt.
- Ga lekker sporten. Neem iets vaker de fiets dan de auto of ga wandelingen maken in de natuur.
- Zorg ervoor dat je iedere avond ongeveer rond dezelfde tijd naar bed gaat. Voldoende slaap is essentieel.
- Maak voor iedere dag een (realistische) planning zodat je je goed voor kunt bereiden en je je niet onnodig gestrest voelt.
- Plan afspraakjes met je vrienden in. Dit zal je even afleiden van je werk of van andere dingen die je stress opleveren. Praat eventueel ook over je problemen met iemand die je vertrouwt of met lotgenoten.
- Speel vaker spelletjes. Spelen is echt niet alleen voor kinderen! Leg je werk even neer of laat die huishoudelijke klusjes even voor wat ze zijn. Ga een tafelspel spelen of anders lekker een potje voetballen!
- Zoek hulp. Er zijn genoeg psychologen of therapeuten die je graag ondersteunen. Ze kunnen je helpen om een betere dagindeling te maken of andere copingstrategieën te leren om beter met stressvolle momenten om te gaan.
- Probeer eens mindfulness of yoga. Deze technieken zullen je leren om je meer bewust te worden van je lichaam en je te concentreren op het hier en nu.
- Verder is het ook belangrijk om niet te multitasken, maar je te focussen op één ding tegelijk.
- Praat met je werkgever en ga samen na of er veranderingen in je takenpakket kunnen worden aangebracht om zo de werkspanning enigszins te verminderen.
- Ga na welke dingen jou onnodig veel energie kosten en probeer deze dingen te vermijden of anders te doen.
Behandeling bij een burn-out
Als jij denkt te maken te hebben met een burn-out, is het belangrijk om zo snel mogelijk contact op te nemen met je huisarts. De arts kan dan bepalen of je inderdaad een burn-out hebt en je vervolgens doorverwijzen naar een professional. Vaak is dat een praktijkondersteuner GGZ ((POH-GGZ), of anders een psycholoog die een passend behandelplan voor je op kan stellen.
Bij de behandeling zal er naar twee dingen worden gekeken:
- Hoe jij omgaat met stress en spanningen, want daar is waar de problemen vaak vandaan komen. Als het jou lukt om op een andere manier met spanningen om te gaan, zullen de klachten afnemen.
- Wat voor problemen je precies ervaart, en hoe deze problemen het beste kunnen worden aangepakt.
Bij het herstel is het belangrijk om actief bezig te blijven. Stop vooral niet met het doen van al je dagelijkse taken. Bezig blijven of je dagelijkse activiteiten snel weer oppakken, zijn essentieel voor een vlug herstel.
Medicatie
Soms worden er bij een burn-out medicijnen voorgeschreven door je arts. In de meeste gevallen zijn dat slaap- of kalmeringsmiddelen, zoals Oxazepam, Nitrazepam of Temazepam.
Voorkomen burn-out
Vaak zoeken mensen pas hulp wanneer ze al een burn-out hebben ontwikkeld en ze aan het einde van hun latijn zijn. Dat is eigenlijk al ‘te laat’. Er zijn een aantal dingen die je kunt doen om de kans op een burn-out te verkleinen. Denk bijvoorbeeld aan het vergroten van je zelfvertrouwen, beter leren je grenzen te bewaken en voor jezelf bepalen wat je nu echt belangrijk vindt. Door aan deze dingen te werken, zul je sterker in je schoenen staan en daardoor meer aankunnen. Je zult minder snel in de ‘gevarenzone’ terechtkomen, want je kunt makkelijker je grenzen aangeven zonder je daar rot bij te voelen.
Kom dus eerder in actie en wacht niet tot je burn-out symptomen gaat ontwikkelen. Kijk naar zaken die je liever anders ziet en concentreer je op de dingen die jou gelukkig maken. De kans op een burn-out wordt zo velen malen kleiner.
Wat kunnen werkgevers doen?
Voor werkgevers is het enorm belangrijk om hun werknemers goed in de gaten te blijven houden. Ze moeten begrijpen wat er speelt op de werkvloer. Zie je dat iemand steeds vermoeider wordt maar hard blijft door werken? Dan is het misschien verstandig om een gesprek aan te gaan, vragen hoe deze persoon zich voelt en te overleggen wat er anders kan. Als leidinggevende dien je te beseffen dat werknemers maar zelden zullen toegeven dat het niet meer gaat. Houd dus je ogen en oren open, en blijf in contact met je werknemers. Wat vaak helpt is om jezelf kwetsbaar op te stellen, door bijvoorbeeld te vertellen dat je zelf eens in een burn-out terecht bent gekomen, of dat je weet hoe het voelt om veel stress te hebben. Dit zal zorgen voor een veilige omgeving, waardoor de persoon sneller durft aan te geven wat er speelt.
Burn-out symptomen bij een vrouw: hulp
Een burn-out gaat echt niet zomaar over. Je hebt in de meeste gevallen professionele hulp nodig om te kunnen herstellen. Ga eerst langs je huisarts, want die kan je vervolgens doorverwijzen naar een professional bij jou in de buurt. Vroeger werd er voornamelijk rust ‘voorgeschreven’ bij een burn-out, maar tegenwoordig gaan we voor een actievere methode. Waar het hierbij om draait, is dat je zo snel mogelijk weer dingen doet die je energie geven.
Een professional zal je leren hoe je het beste met spanningen en stress omgaat en zal je ook nieuwe coping technieken aanleren. Bovendien zullen jullie samen in kaart brengen waar voornamelijk de problemen liggen en hoe die kunnen worden aangepakt.
Handig is wel om hulp te vragen aan een psycholoog of arts die ervaring heeft met het behandelen van burn-outs, zodat het makkelijker wordt om een oplossing te vinden. Een burn-out is dus te behandelen, maar wees er op tijd bij. Het is niet altijd makkelijk om in te zien dat je al lange tijd stress ervaart. Als je geen grip meer hebt op je leven en burn-out symptomen laat zien, wacht dan niet met hulp zoeken.