Martelaarscomplex, dat is de juiste term. Het betekent dat je iets opgeeft en je eigen behoeften verwaarloost in het belang van iemand anders. Ik weet het uit ervaring toen ik met een moeder opgroeide met een slachtoffercomplex.
Ik laat het over aan psychologen om het in detail uit te leggen, maar ik zal mijn verhaal met jullie delen. Eerlijk gezegd, weet ik niet waar ik moet beginnen. Er zit een brok in mijn keel terwijl ik dit schrijf. Wie weet waarom…
Het was niet gemakkelijk om met een moeder op te groeien met een slachtoffercomplex. Ik heb altijd het gevoel gehad dat ik te veel gevraagd had. Ik dacht echt dat ze me op sommige momenten haatte. Als ze met me sprak, klonk het alsof ik vroeg om geboren te worden, om onderwezen te worden. En dat was niet zo.
Dit klinkt waarschijnlijk hard, maar als je ervoor hebt gekozen om een kind te krijgen, dan accepteerde je alle verplichtingen die ermee gepaard gaan op het moment dat je erachter kwam dat je zwanger was, toch? Hoe kun je dan tegen degene die je gebaard hebt zeggen, dat zij verantwoordelijk is omdat je leven veranderd is?
Hoe kun je als ouder je kinderen de schuld geven voor het niet vervullen van je doelen en dromen? Dat zou je niet moeten doen, laat me je dat vertellen.
Je kinderen zijn niet verantwoordelijk, omdat jij er niet in bent geslaagd om jezelf te beschermen, of omdat je de tijdlijn wilde volgen waarvan de samenleving zei dat dat ‘juist’ is.
Zoals je kunt zien, heeft het opgroeien met een moeder met een slachtoffercomplex me een paar dingen geleerd, de eerste is dat ik in de toekomst niet zo wil zijn voor mijn baby’s. Maar ze heeft me nog meer geleerd…
Ik voel me slecht als ik iets voor mezelf doe…
Ja ma, ik voel me slecht als ik iets voor mezelf doe. Vraag je je af waarom? Elke keer als ik iets van mijn spaargeld kocht, dan begon jij te klagen dat ik dat niet mocht doen. Je zou dan zeggen dat er belangrijkere dingen zijn dan het kopen van een T-shirt met mijn favoriete stripfiguur erop.
Je hebt nooit iets voor jezelf gekocht of bent alleen op een date gegaan, omdat je voor ons moest zorgen. En dan zou je de familie en het huishouden “de schuld” geven dat je dat niet hebt kunnen doen. Nu heb ik constant het gevoel dat ik mezelf niet moet trakteren, omdat er iets slimmers met het geld te doen is.
Ik kan alles zelf wel aan
Bedankt voor deze, mam. Serieus. Ik ben echt dankbaar dat ik heb geleerd hoe sterk ik ben en hoe ik in m’n eentje veel kan doorstaan. Ik heb niemand nodig om de leegte in me op te vullen, ik ben capabel genoeg om mijn problemen alleen op te lossen. En ik heb jou ook niet meer nodig…
Weet je, het ergste hiervan is dat mijn man niet de kans krijgt om me te helpen. Het is waar dat ik een sterke, onafhankelijke vrouw ben en ik alles alleen aankan. Maar soms als ik instort, heb ik iemand nodig die me vasthoudt.
Er zijn momenten waarop ik wanhopig naar een zachte aanraking verlang – om mijn gebroken stukken bij elkaar te houden en me aan te moedigen om dingen op mijn manier te doen. Ik ben eindelijk niet bang meer om het hardop te zeggen. Maar omdat jij me dit hebt geleerd, weet ik wat ik in een relatie verdien.
Ik voel me slecht als ik de niet de tijdlijn van een ‘normaal leven’ volg
Je opleiding afmaken, trouwen, kinderen krijgen. Leef een gelukkig leven, vol verwachtingen, en verlaat de aarde wetende dat je niet gelukkig was. Begrijp me niet verkeerd, veel vrouwen zijn tevreden met deze tijdlijn en het komt vanzelf. Maar dat is niet mijn verhaal.
Ik heb nooit irrationele sociale normen gevolgd, vooral niet als ik het er niet helemaal mee eens ben, en daar hou ik van. Toch zijn er momenten waarop ik me slecht voel als ik niet volgens de set van gedragsregels en principes leef die de samenleving ons heeft gedwongen te accepteren.
Ik heb constante geruststelling nodig (dat ik goed genoeg ben)
Het maakt niet uit hoe hard ik het probeer… het lijkt een van die zinnen te zijn die mijn moeder vaak herhaalde. Zij was altijd degene die altijd alles gaf wat ze had, maar ik was het ondankbare kind dat haar niet kon waarderen. Ben ik schuldig?
Ik denk dat het ook bij me is gebleven, omdat ik soms gerustgesteld moet worden dat ik goed genoeg ben. Het heeft veel te maken met het feit dat mijn familie zegt dat ik het beter kan, maar dat is een ander verhaal. Een giftige ouder zal je voor het leven markeren, dat is zeker.
Ik ben haar hele wereld…
Hoe kan ik er zelfs maar aan denken om haar te verlaten? Ja, er zijn nog momenten dat ik hier over nadenk. Hoe kan ik haar verlaten na alles wat ze voor me heeft gedaan? Dit is mijn constante gedachte, ook al ben ik nu volwassen en moet ik mijn eigen leven leiden.
Telkens als ik het over verhuizen uit ons huis had, dan zei ze iets als “Je bent mijn hele wereld, ik weet niet wat ik zonder jou moet doen” of “Laat me nu niet alleen, wacht nog even…” Waar wacht ik op?
Ik dacht altijd dat het normaal was
Ja, inderdaad. Ik heb mijn moeder nooit als de mishandelende ouder beschouwd waar ik artikelen over heb gelezen. Ze sloeg me nooit en ze liet mijn vader nooit te streng zijn. Maar toen ik opgroeide, realiseerde ik me dat de manier waarop ze zich gedraagt verre van normaal is.
Ik deed alles om haar een goed gevoel te geven, zich geliefd en gewaardeerd te voelen, alleen zodat zij kon zeggen hoe ondankbaar ik ben voor alles wat ze voor me doet. Hoe zou jij je in zo’n geval voelen? Mijn kleine hart kon het niet aan – ik zou me zelfs schuldig voelen voor mijn bestaan.
Want als ik hier niet zou zijn, dan zou mijn moeder misschien gelukkig zijn… Misschien, heel misschien, zou ze het leven hebben waar ze altijd van had gedroomd.
Bedankt dat je me wat essentiële dingen hebt geleerd, mam. Ook al was het de verkeerde lesmethode, zou ik zeggen. Geen enkel kind verdient het om mishandeld te worden, en ik verdiende het zeker niet om behandeld te worden zoals ik ben behandeld.
Maar ik wil niet doorgaan met deze vicieuze cirkel van een slachtoffercomplex en martelaarschap, dus ik beëindig het hier. Ik ben dankbaar voor alles wat er gebeurd is, want het heeft me de persoon gemaakt die ik nu ben. Ik weet hoe ik niet wil zijn, want ik wil echt gelukkig zijn.
