Een onveilige hechting in de kindertijd kan in de volwassenheid problemen opleveren bij het aangaan van relaties. Mensen die onveilig gehecht zijn als kind, hebben nooit geleerd hoe een gewone, gezonde relatie werkt. Je hechtingsstijl zal invloed hebben op de manier waarop je in de volwassenheid met mensen een relatie aangaat. Behalve dat dit invloed heeft op je intieme relaties, zal het ook je vriendschappen beïnvloeden, alsook de manier waarop je jouw kinderen opvoedt. Kan een onveilige hechting bij volwassenen herstellen? Op die vraag krijg je in dit artikel antwoord.
Hechting
Met hechting wordt bedoeld: de band die wordt gecreëerd tussen jou en je ouders – of verzorgers – tijdens het eerste levensjaar. Hechting gaat over de behoefte om nabijheid te zoeken van een bepaald persoon, of bepaalde personen, die voor jou cruciaal is of zijn. Het zijn de mensen die jou voeden, je troosten als je verdrietig bent en je je veilig laten voelen. De meeste ouders hebben goede bedoelingen, maar toch kan zich in bepaalde gevallen een onveilige hechtingsrelatie ontwikkelen.
Als jouw ouders vaak op een negatieve manier met jou interacteerden, er niet voor je waren op belangrijke momenten, je verwaarloosden of juist overbezorgd waren, kan dat allemaal zorgen tot een onveilige hechtingsrelatie. Dit kan ertoe leiden dat je als volwassene te maken krijgt met moeilijkheden binnen je relaties. Ook zal het bepalen hoe je met stress omgaat en heeft het invloed op je zelfvertrouwen.
Misschien merk je dat je steeds probeert te vermijden om gekwetst te worden. Als jij je hechtingspatroon kent, kan dat helpen om beter te begrijpen waarom je je op een bepaalde manier gedraagt binnen een relatie. Je hechtingspatroon is dus iets wat in de vroege kindertijd ontstaat, en wat als het ware een ‘voorbeeld’ blijft voor de relaties die je aangaat als volwassene.
Wat is hechtingsproblematiek?
Je raadt het vast al: hechtingsproblematiek gaat over problemen die te maken hebben met een onveilige hechting.
Als jouw ouders er altijd voor je waren, betekent dat je ruimte had om je emoties te tonen
en deze bespreekbaar te maken. In zo’n geval is de kans groot dat je veilig bent gehecht.
Bij een onveilige hechting, echter, was dat niet het geval. Omdat je van kleins af aan niet geleerd hebt hoe je een veilige band met iemand kunt hebben, zal je daar later problemen mee kunnen krijgen. Maar kan een onveilige hechting bij volwassenen herstellen?
Welke hechtingsvormen zijn er?
De hechtingsrelatie die je creëert in je eerste levensjaren zal je verdere ontwikkeling beïnvloeden. Zowel op sociaal-emotioneel gebied, als je taal- en cognitieve ontwikkeling.
Iemand is ofwel veilig, dan wel onveilig gehecht. Er is sprake van een onveilige hechting wanneer er iets in de vroegere hechting mis is gegaan.
Onveilige hechting is er in drie verschillende vormen.
Veilige hechting
Uit onderzoek is gebleken dat de meerderheid van de Nederlandse kinderen (62%) veilig is gehecht. Wanneer deze kinderen aandacht nodig hebben, zullen de ouders of verzorgers daar adequaat op reageren. Is zo’n kindje bijvoorbeeld gevallen, dan zal papa of mama hem/haar troosten. De ouders of verzorgers vormen een veilige haven waar kinderen altijd terecht kunnen. Zo’n veilige basis zorgt ervoor dat een kind zijn/haar omgeving kan gaan ontdekken. Het kind zal leren dat het zichzelf kan vertrouwen, maar ook andere mensen om hem/haar heen. Op latere leeftijd hebben ze dan ook niet zoveel problemen met het aangaan van gezonde relaties met anderen.
Angstig/obsessief
In het geval je ouders zich onvoorspelbaar hebben gedragen tegenover jou – bijvoorbeeld als ze je vaak over hebben gelaten aan je lot – dan is de kans groot dat je angstig bent gehecht. In latere relaties zul je merken dat je bang bent om verlaten te worden. Je bent heel aanhankelijk van je partner, wordt snel jaloers en/of hebt overdreven veel bevestiging nodig, dat je er eigenlijk zelf niet voor je partner kan zijn. Je hebt weinig vertrouwen in jezelf en gelooft dat je het niet waard bent om liefde te ontvangen.
Angstig-obsessief gehechte mensen snakken naar een intense verbinding met hun partner en vragen zich in hun relaties vaak af of hun partner nog wel van hen houdt. Ze geloven eigenlijk niet dat relaties goed kunnen gaan. Deze mensen hebben de neiging om zich heel erg aan hun partner vast te klampen.
Bovendien zijn ze geneigd om in relaties te blijven die hen niet gelukkig maken. In dit soort relaties takelt hun zelfvertrouwen alleen maar verder af. Ze geven zichzelf overal de schuld van, proberen veel aandacht te vragen en ze zullen ook snel de slachtofferrol aannemen. De kans is groot dat hun angst op een gegeven moment naar buiten komt en de partner er niet meer tegen kan. Aan de andere kant, wanneer de partner constant bevestiging geeft wanneer de angstig-obsessief gehechte partner daar om vraagt, zal het ongezonde patroon steeds weer worden versterkt. Maar kunnen we een onveilige hechting bij volwassenen herstellen?
Afwijzend-Vermijdend
Vind jij het moeilijk om je emoties te uiten? Dan is er een kans dat je vermijdend gehecht bent. Je hebt als kind niet geleerd om je gevoelens te uiten, omdat er door je ouders afwijzend op werd gereageerd, niet-sensitief of negatief. Dit kan ertoe leiden dat toekomstige liefdes maar moeilijk toegang tot je kunnen krijgen. De reden hiervoor is dat je gelooft dat je geen behoefte hebt aan liefde. Je kunt wantrouwend zijn naar anderen en afstandelijk of ongevoelig overkomen. Ook kan het zijn dat je niet graag afhankelijk bent van iemand anders. Het liefst doe je dingen alleen, want je hebt je leven lang altijd op jezelf moeten bouwen. Maar van binnen geeft dat je veel stress. Het zijn manieren die je jezelf hebt aangeleerd om jezelf te beschermen tegen pijn.
Vermijdend gehechte mensen stellen zich onafhankelijk op en proberen intimiteit te vermijden, omdat ze een ander gewoon niet snel vertrouwen. Deze groep mensen heeft vaak ook bindingsangst. Als kind zijn ze ofwel verwaarloosd, hebben ze niet genoeg emotionele steun gehad, of stonden ze altijd overal alleen voor. Op het werk kunnen ze wel gewoon succesvol zijn, vrienden maken is ook geen probleem en het kunnen hele gezellige mensen zijn. De problemen komen voornamelijk voor in de intimiteit, en voor hen zelf voelt dat niet altijd als een probleem. Het is eerder vervelend voor de partner. Ze zoeken niet snel steun bij hun partner, en als hun partner dat van hen vraagt, vinden ze dat vervelend. Ze hebben als het ware de behoefte aan liefde onderdrukt.
Angstig-vermijdend
Gedroegen je ouders zich voornamelijk afstandelijk, en heb je daarom in de volwassenheid maar weinig vertrouwen in jezelf, maar ook niet in andere mensen? Dan kan het zijn dat je angstig-vermijdend bent gehecht. Wellicht verlang je op een intense manier naar liefde, maar tegelijkertijd maak je jezelf wijs dat jij dat niet waard bent. Mensen met een angstig-vermijdende hechtingsstijl hebben vaak knipperlichtrelaties (waarbij de relatie afwisselend aan en uit gaat).
Waar komt het vandaan?
Dingen waar je nu, op volwassen leeftijd, last van hebt, komen dus voort uit problemen die je vroeger hebt ervaren. Als je dit begrijpt, zul je zien dat er manieren zijn om je gedrag te veranderen. Zo kunnen we een onveilige hechting bij volwassenen herstellen.
Je bent bijvoorbeeld gefrustreerd, je piekert veel, je voelt je onrustig en ga zo maar door. Deze zaken hebben wellicht niks te maken met wat er nú met je gebeurt, maar eerder met het hechtingspatroon uit je kindertijd.
Dit soort gevoelens worden dus niet per se door je partner of de situatie waarin je je bevindt veroorzaakt. De emoties komen door belemmerende gebeurtenissen in je jeugd. De persoon of situatie nu triggert iets wat in de kindertijd of jeugd mis is gegaan. Dat betekent dus dat, door die vervelende gebeurtenissen, je je nu gefrustreerd voelt of emotionele pijn ervaart.
Verder is het belangrijk om inzicht te krijgen in die patronen van vroeger, omdat het je ook laat zien hoe je die patronen nu nog steeds zelf in stand houdt. Je ziet het terug in je relaties, maar ook in je werk en andere aspecten van je dagelijks leven.
Het is belangrijk om de patronen van vroeger te begrijpen en deze te doorbreken. Je laat deze patronen los en vervangt ze door nieuwe, gezonde gedragingen. Een onveilige hechting bij volwassenen herstellen kan dus.
Wat zijn risicofactoren bij de ontwikkeling van hechtingsproblemen?
Er zijn diverse factoren die de kans vergroten op hechtingsproblemen, namelijk:
- Je bent als kind verwaarloosd, je hebt misbruik meegemaakt of mishandeling
- Als je opgroeit in een gezin waarin de omstandigheden niet goed waren
- Je ouders of verzorgers zijn zelf onveilig gehecht
- Als kind heb je gezien dat er geweld was tussen je ouders
- Je ouders of verzorgers zijn psychisch niet in orde
- Als je als kind verlies hebt moeten meemaken, bijvoorbeeld omdat je als kind bij je ouders bent weggehaald, bent geadopteerd of bent opgevangen in een pleeggezin
Hechtingsstijlen in relaties
Wanneer een meer angstig gehecht persoon probeert te verbinden met een vermijdend gehechte partner, zal deze laatste zich gaan terugtrekken. De angstige partner zal dan nog sneller bang worden voor verlating, met als gevolg dat hij/zij nóg meer achter de partner aangaat. De vermijdende partner krijgt het hier ontzettend benauwd van. Hierop zal de angstige partner reageren door kritiek te geven of eisen te stellen, waardoor de vermijdend gehechte partner zich juist meer zal gaan terugtrekken. Beide partners hebben een onveilig gevoel; de angstige partner omdat hij/zij te weinig bevestiging krijgt, en de vermijdend gehechte partner omdat hij niet genoeg ruimte krijgt.
Bindingsangst
Iemand die last heeft van bindingsangst, zal binnen een relatie een patroon laten zien van aantrekken en afstoten, wat zich uit in knipperlichtrelaties.
Het gebeurt vaak dat mensen die bindingsangst hebben een partner uitkiezen (onbewust) die emotioneel onbereikbaar is.
Bindingsangst kan zich op verschillende manieren uiten. Bindingsangst en verlatingsangst zijn eigenlijk twee kanten van dezelfde medaille. Als jij onveilig gehecht bent, is de kans groot dat je last hebt van bindingsangst. Het gevolg is dat je het lastig vindt om je emotioneel te binden, waardoor je onbewust op zoek gaat naar emotioneel onbereikbare partners.
Verlatingsangst
Maar tegelijkertijd lukt het je niet om de relatie te beëindigen, ook al ben je ongelukkig. Want je gelooft dat je niet alleen kunt zijn, en dat duidt op verlatingsangst. Zowel bindingsangst als verlatingsangst kunnen dus een gevolg zijn van een onveilige hechting met (een van) de ouders.
Kun je als volwassene nog een veilige hechting aangaan?
Ja gelukkig wel, want je kunt een onveilige hechting bij volwassenen herstellen. Daarvoor moet je wel je onveilige hechting kunnen loslaten. Bovendien moet je aan jezelf willen werken en eventueel de hulp inschakelen van een professional. Je zult je denkwijze moeten aanpassen, en dat heeft tijd nodig.
Wat mensen die veilig gehecht zijn leren en met de paplepel krijgen ingegoten, moeten mensen die niet veilig gehecht zijn jaren later nog leren. Ook moeten de negatieve patronen van vroeger af worden geleerd. Dit is dus mogelijk en zal op alle gebieden in het leven van die persoon een positieve invloed hebben.
Onveilige hechting in volwassenen herstellen
Studies hebben gevonden dat je hechtingsstijl te veranderen is, ondanks dat het een lastig proces is.
Hoe kun je een onveilige hechting als volwassene herstellen?
Relatie met iemand die veilig gehecht is
Eén manier is door langdurig een relatie aan te gaan met iemand die veilig gehecht is. Dit kan de invloed van jouw onveilige hechtingsstijl verminderen.
Een hechtingsstijl kan in de loop van de tijd dus veranderen door relaties die je met anderen aangaat. Wanneer jouw relatie lang aanhoudt, zal jouw partner als het ware de rol overnemen van je ouders op het gebied van intimiteit en verbinding. Dit kan vervolgens invloed hebben op je hechtingsstijl.
De meest veilig gehechte partner zal de toon zetten in de relatie. In de hersenen van de onveilig gehechte persoon, zullen dan de negatieve ervaringen plaats maken voor nieuwe, veilige ervaringen
Een veilige hechting zal over het algemeen stabiel blijven, maar kan ook in veiligheid afnemen door negatieve ervaringen.
Therapie
Bovendien kan therapie ervoor zorgen dat de negatieve ervaringen uit je jeugd of kindertijd minder invloed hebben op je huidige relaties. Een onveilige hechting bij volwassenen herstellen, lijkt dus te kunnen.
Als jij er voor kiest om hulp te vragen aan een professional, dan is dat een verstandige keuze. De expert zal samen met jou op zoek gaan naar de oorzaken van je emoties en problemen. Wat heb jij als kind of in je jeugd meegemaakt? En wat voor impact heeft dat op je leven nu? Ook zal de specialist je helpen bij het verbeteren van je zelfbeeld en het managen van je emoties. Waar het om gaat, is dat je weer vertrouwen krijgt in jezelf en anderen en gezonde relaties durft aan te gaan.
Emotionally focused therapy (EFT)
De basis van EFT is dat mensen in hun relaties op zoek gaan naar dezelfde veiligheid als die van de relatie tussen een ouder en een kind.
Bij deze therapievorm zul je je richten op emoties die te maken hebben met basisbehoeften zoals je erkent voelen, je veilig voelen en verzorgd worden. Als er niet aan deze basisbehoeften wordt voldaan, zal er een bepaalde spanning ontstaan.
Ook zal je relatie bij deze therapie centraal staan. Je zult dankzij EFT je partner op de hoogte kunnen stellen van wat er gaande is, zodat hij/zij meer begrip kan opbrengen voor je situatie. Verder zal de therapie ervoor zorgen dat koppels beter om kunnen gaan met elkaars kwetsbaarheden. Als deze dingen gaandeweg verbeteren, zullen beide partners zich weer veilig voelen en is er meer liefde voor elkaar.
Schematherapie
Schematherapie valt onder de psychotherapie en wordt gebruikt om de achterliggende oorzaak van hardnekkige patronen te herkennen en deze te veranderen.
Door negatieve ervaringen uit je kindertijd of jeugd te analyseren, zul je de patronen gaan inzien en kun je deze vervolgens veranderen. Gevolg is dat je anders leert denken, je je beter gaat voelen en dingen anders aan zal pakken. Bovendien leer je te begrijpen welke behoeften je hebt, en hoe je deze op een gezonde manier kunt managen.
Familieopstelling
Systemen, en ook families, werken optimaal wanneer ieder zijn/haar eigen plek weet en deze ook inneemt. Als het systeem niet meer helemaal klopt, zullen personen binnen de familie niet meer de eigen plek innemen. Dit kan een bewuste keuze zijn – bijvoorbeeld wanneer de persoon besluit weg te gaan – maar kan ook gebeuren wanneer iemand daar simpelweg niet meer toe in staat is. Iemand kan ineens ziek worden, of een familielid komt te overlijden.
Het gevolg is dat het systeem niet meer in balans is. Dit heeft vervolgens impact op andere aspecten in je leven.
Via een familieopstelling begrijp je weer wat jouw plek is in het familiesysteem en zorg je er vervolgens voor dat je die plek ook inneemt. De onbalans die door onveilige hechtingspatronen is veroorzaakt, kan op die manier weer in balans komen.
Tips bij een onveilige hechting
Een onveilige hechting bij volwassenen herstellen is dus mogelijk, maar kan geduld, tijd en werk vergen. Hieronder een aantal handige tips die je op weg kunnen helpen.
Jezelf leren kennen
Behalve in therapie gaan, kun je ook proberen jezelf beter te leren kennen. Daarbij is het essentieel dat je eerlijk bent tegenover jezelf. Stel jezelf vragen en ga na wat de problemen door een onveilige hechting voor jou betekenen. Vaak is de eerste stap het accepteren dat je een probleem hebt.
Met anderen erover praten
Het kan soms fijn zijn om je hart te luchten bij anderen en over je hechtingsproblematiek te praten. Daarnaast kan het ook erg zinvol zijn, zodat mensen om je heen kunnen begrijpen waar bepaalde reacties of bepaald gedrag vandaan komt. Daarbij hoef je niet perse het begrip ‘hechtingsproblematiek’ te noemen en ook hoef je het niet te hebben over de oorzaak die ten grondslag ligt aan je gedrag. Slechts communiceren dat je bepaalde situaties moeilijk vindt, kan al begrip opleveren.
Als je je in een relatie bevindt en je hebt last van verlatingsangst, dan is het ook prettig om daarover te communiceren, zodat je partner er begrip voor op kan brengen. Een onveilige hechting bij volwassenen herstellen kan dus, maar daar is wel moeite en energie voor nodig.
Focus je op subdoelen
Probeer je te focussen op kleine stapjes in de goede richting, in plaats van meteen een groot einddoel te willen behalen. Een voorbeeld van een subdoel is: leren anderen te vertrouwen. Andere doelen kunnen zijn: een gezonde liefdesrelatie met iemand aangaan en beter omgaan met intense emoties. Wees trots op de inzet die je toont, en neem ook gerust de tijd om je subdoelen te vieren. Het laat je zien dat je op het juiste pad bent!
Geef jezelf tijd
Ieder groeiproces vergt tijd en ieder stapje dat je neemt, is belangrijk. Ondanks de moeite die je erin steekt, is het belangrijk om ook rust voor jezelf te creëren. Het vergt nu eenmaal veel energie als je aan jezelf werkt en ook zelfreflectie kan behoorlijk inspannend zijn. Gun jezelf daarom ook genoeg rust.
Werk aan constructieve relaties
Wellicht merk je dat je onbewust vaak destructieve relaties aangaat. Als je daar even bij stilstaat, ga je inzien dat die contacten niet goed voor je zijn. Ga eens na wat voor mensen je om je heen hebt. Hoe voel je je bij mensen? Zijn de relaties die je met hen hebt gezond, of laten ze je juist onveilig voelen? Indien jij een onveilig gevoel krijgt, dan kun je dat soort contacten beter laten varen. Wellicht heb jij tijdens je jeugd geleerd om destructieve relaties te vormen. Nu besef je dat er ook gezonde, constructieve relaties zijn, die je leven een stuk leuker maken.
Fouten maken mag
Als jij af en toe terugvalt, of weer gevoelens krijgt van bindingsangst bijvoorbeeld, word dan niet boos op jezelf. Dit gaat je niet helpen in het herstellen van je onveilige hechting. Iedere ‘fout’ die je maakt, kun je beter zien als een nieuwe leerervaring. Als je vooruitgang wil boeken, moet je jezelf ook de tijd geven om te oefenen, vallen en weer op te staan. Hierdoor zul je leren en groeien.
Heb vertrouwen in de toekomst
Het verleden is het verleden. Focus je liever op wat er voor je ligt. Ja, in het verleden hebben mensen je misschien laten stikken, maar er zijn op deze wereld ook nog mensen met goede bedoelingen. Hoe meer goede ervaringen je opdoet, hoe meer vertrouwen je zult hebben in een fijne toekomst met veel gezonde en veilige relaties.
Onveilige hechting volwassenen herstellen: Conclusie
Een onveilige hechting bij volwassenen herstellen is niet onmogelijk, maar het proces kan soms lastig zijn. Desondanks is het zeker de moeite waard om je onveilige hechtingsstijl proberen te herstellen. Het kan namelijk alle gebieden in je leven positief beïnvloeden, voornamelijk je relaties. Dit zorgt voor een betere kwaliteit van leven, en dat is natuurlijk waar we met z’n allen naar streven 🙂