Meestal kun je makkelijk de narcist in de kamer spotten. Ze zijn degenen die charmant doen tegen de menigte en op een luide manier geweldige verhalen delen die duidelijk horen te maken dat ze erg belangrijk zijn en ze het ver hebben weten te schoppen, zodat zij het gevoel kunnen hebben dat ze bewonderd worden.
Iemand die zich op deze manier gedraagt geeft de mensen om zich heen vaak een duidelijk signaal dat ze niet benaderbaar of mededogend zijn. Maar herken jij een verborgen narcist?
Zouden er nog meer mensen in de kamer kunnen zijn die dezelfde overdreven redenen hebben voor bewondering en relevantie, maar ze moeilijker te identificeren zijn? Jawel, iemand met wie je hecht bent zou zelfs een narcist kunnen zijn, maar laat dit op minder manieren blijken.
Wat is narcisme?
De term narcisme wordt regelmatig gebruikt in typische gesprekken om iedereen te omschrijven die een beetje te veel met zichzelf bezig lijkt te zijn.
Als we echter de psychische gezondheid echter klinisch benaderen moet een persoon aan bepaalde criteria voldoen om gediagnosticeerd te worden met een narcistische persoonlijkheidsstoornis.
Eigenschappen
Over het algemeen is het zo dat mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis voornamelijk geobsedeerd zijn door hun eigen succes en ze een geweldige eigendunk hebben, wat hun beslissingen en interacties weer beïnvloedt.
Narcisten vinden het moeilijk om banden met anderen op te bouwen en te onderhouden vanwege hun manipulatieve neigingen en gebrek aan empathie. Ze vinden vaak dat ze overal recht op hebben en voelen geen mededogen voor anderen, maar hunkeren wel naar aandacht en bewondering.
Elementen van narcisme bevatten onder andere:
– een gevoel van eigendunk of grootheidswaanzin
– het fantaseren over invloedrijk, beroemd en/of belangrijk zijn
– het overdrijven van hun kunnen, talenten en prestaties
– het hunkeren naar bewondering en erkenning
– het geobsedeerd zijn met schoonheid, liefde, macht en/of succes
– een overdreven gevoel uniek te zijn
– het geloof dat de wereld hen wat verschuldigd is
– het uitbuiten van anderen om hun zin te krijgen (ongeacht de invloed die dit op anderen zal hebben)
– het gebrek aan empathie voor anderen
Wat is verborgen narcisme?
In de psychologie kan gedrag worden omschreven als openlijk of verborgen. Er is sprake van openlijk gedrag als dit gemakkelijk kan worden opgepikt door anderen, zoals het gedrag van de traditionele narcist dat eerder werd beschreven.
Verborgen narcisten
Verborgen narcisten hunkeren ook naar bewondering en relevantie en ze hebben ook een gebrek aan empathie voor anderen, maar ze kunnen zich echt anders gedragen dan de openlijke narcisten.
Als we het gedrag van narcisten overwegen kunnen we ons moeilijk voorstellen hoe iemand ooit narcistisch zou kunnen zijn en hoe iemand gehinderd kan worden in hun aanpak en gedrag.
Een verborgen narcist komt op de buitenwereld over als iemand die bescheiden of wat teruggetrokken is in de omgang, maar het einddoel is hetzelfde. Dit kan worden omschreven als wanneer je je favoriete lied hard aanzet vergeleken met wanneer je deze twee keer zo zacht zet. Het lied zelf is niet veranderd, alleen het luistervolume.
Openlijk en verborgen
Verborgen narcisten verschillen slechts van de openlijke narcisten in dat ze vaak introverter zijn. De openlijke narcist kan gemakkelijk worden geïdentificeerd omdat ze vaak luidruchtig, arrogant en ongevoelig zijn voor de behoeftes van anderen en ze altijd naar complimenten zitten te vissen. Hun gedrag kan eenvoudig geobserveerd worden door anderen en ze lijken vaak ‘groot’ in een kamer.
Als we aan een openlijke narcist denken zouden we kunnen stellen dat ze extraverter gedrag vertonen in hun interacties met anderen.
Zowel verborgen als openlijke narcisten gaan door het leven met een grootheidswaanzin en ze fantaseren over succes en verhevenheid.
Beide individuen moeten aan dezelfde klinische criteria voldoen om gediagnosticeerd te worden met een narcistische persoonlijkheidsstoornis, of ze nou extravert of introvert zijn. Beiden hebben stoornissen in het vermogen om het zelfvertrouwen in goede banen te leiden.
Veel mensen zijn ten prooi gevallen aan het manipulatieve gedrag van een verborgen narcist zonder zich te realiseren wat er gaande was voordat ze emotioneel beschadigd waren. Het is misschien nauwkeuriger om te suggereren dat mensen een extraverte (openlijke) narcist eerder aan zien komen dan een introverte (verborgen) narcist.
Het is niet ongebruikelijk dat mensen in serieuze relaties eindigen met verborgen narcisten en dan opeens gekwetst worden door een gebrek aan partnerschap of reciprociteit in de relatie.
Signalen om op te letten als je je partner verdenkt van verborgen narcisme:
Hoewel er bepaalde klinische criteria bestaan waaraan iemand moet voldoen voordat hij of zij gediagnosticeerd kan worden met een narcistische persoonlijkheidsstoornis bestaan er een aantal generieke eigenschappen en patronen waar je zelf op kunt letten in alledaagse interacties als je je partner verdenkt van verborgen narcisme.
Je bewust zijn van deze eigenschappen kan de mensen die met een verborgen narcist om moeten gaan kracht geven en helpen om potentieel ongezonde interacties te leren herkennen en daar beter mee om te leren gaan.
1. Passieve grootheidswaanzin
Terwijl de openlijke, extraverte narcist overduidelijk zijn of haar grootheidswaanzin en arrogantie laat blijken in de omgang met anderen, is de verborgen narcist meestal minder duidelijk.
De verborgen narcist hunkert zeker naar relevantie en bewondering, maar dat kan anders overkomen op de mensen om hen heen.
Ze geven misschien dubieuze complimenten of minimaliseren opzettelijk hun prestaties of talenten, zodat die juist door anderen benadrukt zullen worden.
De werkelijkheid voor zowel de openlijke als de verborgen narcist is dat ze een kwetsbaar zelfbeeld hebben.
De openlijke narcist zal bewondering en aandacht opeisen, terwijl de verborgen narcist zachtere strategieën zal inzetten om hetzelfde te bewerkstelligen.
De verborgen narcist zal hoogstwaarschijnlijk continu erkenning zoeken wat betreft hun talenten, vaardigheden en prestaties en willen er zo voor zorgen dat anderen hun behoefte aan relevantie voeden.
2. Mensen beschuldigen en een schaamtegevoel geven
Anderen een schaamtegevoel bezorgen is een geweldige tactiek om hun grootheidswaanzin te waarborgen.
De openlijke (extraverte) narcisten zijn misschien opvallender in hun aanpak om je onder druk te kunnen zetten, zoals je expliciet neerhalen, onbeschoft zijn, je bekritiseren en sarcastisch zijn.
Een verborgen narcist probeert misschien voorzichtiger uit te leggen waarom iets jouw schuld is en zij er niks mee te maken hebben.
Ze doen misschien zelfs alsof ze slachtoffer zijn geworden van jouw gedrag en zorgen er op die manier voor dat jij ze de hemel in prijst en ze geruststelt. Uiteindelijk zijn deze interacties bedoeld om de ander een minderwaardig gevoel te geven.
3. Verwarring veroorzaken
Hoewel ze niet altijd gluiperig zijn genieten sommige verborgen narcisten van het veroorzaken van verwarring bij degene met wie zeomgaan.
Ze geven anderen dan misschien geen schuld- of schaamtegevoel, maar in plaats daarvan zorgen ze ervoor dat anderen aan hun denkbeelden en aan zichzelf gaan twijfelen.
Ze kunnen je ook onder druk zetten door zichzelf boven jou te verheffen en de macht te behouden. Als het ze lukt om jou te laten twijfelen aan je eigen perspectief kunnen ze de kans grijpen om je nog meer te manipuleren en uit te buiten.
4. Uitstelgedrag en veronachtzaming
Omdat ze er zoveel behoefte aan hebben dat hun grootheidswaanzin hoogtij viert zullen verborgen narcisten er alles voor doen om in het middelpunt te blijven staan.
Een extraverte narcist zou je gewoon keihard opzij duwen of je manipuleren om hun doel te bereiken, maar de verborgen narcist is een professional en erkent jouw bestaan gewoon helemaal niet.
Het is geen toeval dat narcisten over het algemeen de neiging hebben om met zorgzame en empathische mensen om te gaan. Introverte narcisten zien gewoon hun kans schoon in. Ze hebben er geen moeite mee om je te laten weten dat je niet belangrijk bent.
In plaats van dat ze eerlijk zeggen dat je niet belangrijk bent laten ze je misschien zitten als jullie een date hebben, wachten ze tot het laatste moment om je appjes en/of e-mails te beantwoorden, komen ze altijd te laat aan bij evenementen die ze samen met jou zouden bijwonen of bevestigen ze nooit plannen die jullie samen hadden gemaakt. Ze hebben minachting voor je tijd of belang en geven je het gevoel dat je klein, onbelangrijk en irrelevant bent.
5. Emotionele verwaarlozing
Narcisten kunnen geen emotionele banden opbouwen en goed houden. Hoe kunnen ze nou banden onderhouden als ze altijd met zichzelf bezig zijn? De verborgen narcist is precies hetzelfde. Ook al lijken ze vriendelijke en minder irritant dan de extraverte narcist zijn zij ook niet emotioneel bereikbaar of interactief.
Je zal waarschijnlijk niet vaak complimenten krijgen van een verborgen narcist. Als je je realiseert dat ze altijd alleen gericht zijn op het behouden van hun relevantie is het logisch dat ze het moeilijk vinden om jou een compliment te geven. Ze hebben vaak maar weinig aandacht voor jouw talenten of capaciteiten – daar is meestal helemaal geen aandacht voor.
Net als bij openlijke narcisten doe jij uiteindelijk emotioneel gezien het meeste werk bij de verborgen narcist. Deze lijken vaak emotioneel bereikbaarder, maar dit is slechts een manier om je uit te buiten of iemand uiteindelijk te kleineren door hen niet in acht te nemen, door hen overal van te beschuldigen en de schuld van te geven.
Aangezien een gebrek aan empathie een van de typische kenmerken van een narcistische persoonlijkheidsstoornis is, zal de verborgen narcist niet op een gezonde manier emotioneel bereikbaar zijn voor zijn of haar partner.
6. Gul met een doel
Narcisten zijn over het algemeen niet gul. Ze vinden het moeilijk om energie te besteden aan iets wat hen niks op zal leveren.
Een introverte narcist presenteert zichzelf meestal op een manier alsof ze gul zijn, maar hun gulle aard wordt alleen gedemonstreerd om er iets voor terug te krijgen.
Een simpel, alledaags voorbeeld zou zijn dat ze fooi achterlaten bij een lokaal café. Een verborgen narcist zou het fooi eerder achterlaten wanneer ze er zeker van zijn dat de medewerkers dit doorhebben om zo een interactie uit te lokken waarbij ze de hemel in geprezen zullen worden. Hun bedoelingen zijn dus altijd meer op henzelf gericht dan op degenen aan wie ze geven.
7. Rechtschapenheid:
Narcisten zien twijfel vaak als een onvergeeflijke zwakte die ze zouden moeten bestrijden door altijd gelijk te hebben en niet bereid te zijn om wat van hun mening af te wijken of hun acties te heroverwegen.
Zelfs als ze overduidelijk gemeen, kwetsend of respectloos zijn geweest weigeren narcisten vaak om daar verantwoordelijkheid voor te nemen – ze rechtvaardigen hun gedrag en woorden door anderen te provoceren (“Het kwam door jou!”).
Je verlangen om hun gebreken te belichten irriteert hen en dan worden ze dus agressief en boos, ze beginnen je te negeren en trekken zich terug alsof je opzettelijk hun dag (en de relatie) hebt verpest.
8. Hypocrisie:
Om zo goed te kunnen manipuleren hebben narcisten nog een kwaliteit nodig – ze moeten extreem goed kunnen liegen. En dit kunnen ze vaak ontzettend goed.
Aangezien narcisten niet de potentie hebben om normen en waarden zoals loyaliteit en empathie te ontwikkelen en daar niet van af te wijken, vinden ze het makkelijk om te liegen, om de waarheid te verdraaien zodat het in hun voordeel werkt en hebben ze daar geen spijt van.
Het is erg moeilijk om het gelieg te spotten omdat narcisten normaal gesproken charmant, hypnotisch en dramatisch zijn – alles wat hen helpt om zonder moeite oprecht en integer over te komen.
Wat er moet gebeuren als je je partner verdenkt van verborgen narcisme:
Je hebt wellicht op dit moment een relatie met een verborgen narcist, of dit nou om een familielid, collega of partner gaat.
Het kan handig zijn om op te merken dat we niet kunnen bepalen wat de narcist doet, maar dat we wel kunnen bepalen hoe wij ons gedragen en hoe wij met hen omgaan.
Er zijn bepaalde stappen die je kunt zetten om jezelf te beschermen als je te maken hebt met een verborgen narcist.
1. Trek het je niet persoonlijk aan
Als we te maken hebben met een narcist, of het nou een verborgen of openlijke narcist is, kan hun manipulatieve gedrag je persoonlijk erg raken.
Het gebrek aan overweging, het gevoel overal recht op te hebben, veelvuldige manipulatie en bedrog van de narcist kan op ons erg persoonlijk overkomen als wij ten prooi vallen.
Hoe pijnlijk de impact van hun gedrag ook is op dat moment moet je echt onthouden dat het niks met jou te maken heeft.
De narcist gedraagt zich op een negatieve manier omdat ze niet helemaal gezond zijn, niet omdat jij niet helemaal gezond bent.
Je mag best de situatie en de interacties bekijken om erachter te komen op welke manier jij daaraan bijdraagt. Het is echter belangrijk om hen het idee te geven dat ze de baas zijn.
De narcist wil dat je het je persoonlijk aantrekt omdat ze op die manier druk op je kunnen uitoefenen. Onthoud dat een narcist zich minderwaardig voelt en hij of zij zichzelf daarom ‘groot’ moet maken.
2. Stel Grenzen
Narcisten hebben geen gezonde grenzen. Aangezien verborgen narcisten een gebrek aan empathie hebben, ze sterk het gevoel hebben dat ze overal recht op hebben, staan grenzen hun doelen slechts in de weg.
Hoe meer je kunt oefenen met grenzen stellen hoe consequenter je hen laat weten dat hun strategieën niet werken.
Grenzen stellen kan erg moeilijk zijn, zeker als je dat nooit eerder hebt gedaan. Niet alleen is het waarschijnlijk onbekend terrein voor je, maar grenzen stellen in de omgang met een verborgen narcist kan nogal intimiderend zijn.
Onthoud dat grenzen weer een manier zijn waarop je iemand kunt laten weten wat jouw normen en waarden zijn. Ga na wat voor jou belangrijk is, wat je normen en waarden zijn en doe je best om grenzen te stellen die die ondersteunen.
Begrijpen waarom je bepaalde grenzen stelt kan je helpen om zelfverzekerder te worden en dit zal je helpen om er niet vanaf te zien als een narcist je grenzen probeert te overschrijven of die niet in acht neemt.
3. Kom voor jezelf op
In de omgang met een verborgen narcist kun je makkelijk je stem kwijtraken. Gezien het feit dat de interacties zo manipulatief zijn kan het even duren voordat je je realiseert dat de relatie ervoor heeft gezorgd dat je niet weet hoe je voor jezelf op moet komen.
Neem de tijd om weer tot jezelf, wie je bent, wat je belangrijk vindt, je normen en waarden, je doelen en je talenten te komen. De relatie die je met jezelf hebt versterker is essentieel om je stem te laten horen in de omgang met een narcist.
Als je voor jezelf opkomt krijgt de narcist de kans om een kant van je te zien die zich bewust is van hun strategieën en dit maakt het minder aantrekkelijk voor ze om ermee door te blijven gaan.
4. Bewaar een gezonde afstand
Een verborgen narcist als partner hebben kan frustrerend en overweldigend zijn. Er zijn momenten waarop het moeilijk kan zijn om afstand tussen jou en diegene te creëren, zoals bij een familielid of collega.
Je krijgt echter misschien de kans om een gezonde afstand tussen jou en de narcist te bewaren.
Persoonlijke interacties beperken, vragen of je ergens kan werken op kantoor, op verschillende tijdstippen pauze nemen of gewoon het contact verbreken is misschien noodzakelijk als je je gekwetst voelt door iemands verborgen narcisme.
Onthoud dat afstand creëren niet bedoeld is om de narcist te kwetsen. Het is bedoeld om jezelf te beschermen en jezelf de ruimte te geven om te genezen.
